Gomari i Babatasit
PROLOG
Pra nji here e pike ma s'parit
Po i diftoj rodit t'Shqiptarit
Se un ktu s'kndoj burrnin e t'parit
As trimit e ndo'i luftarit
Vec nji gac, nje zog gomarit,
Qi, qyqari, per send tjeter
-N'dashte i ri t'jet, ndashte i vjeter-
S'duhet gja, vec me barte
E me ngrane, t'thuesh, si Shqiptaret....
M'thote, por, mendja se ndokujte
Ka m'iu duke se un mifi n'uje
Me kete kange, e se ma gjase
Sod per mue do t'kishte pase
Ndo'i send tjeter po t'kish'zgjedhe
Torte me vjersha ktu me dredhe
Po, por shka, se ata e dijne vete
Qi ka cofe mikrobi i shkrete
I burrnis e i trimnis,
E qi sod ne Shqiptari
Besa ka nje t'madhe zi
Jo aq per buke e miredi
Sa per burra-burra t'dheut
Qi per komb e ndere t'atdheut
Me jetue t'dijne e me deke
Jo, po asht kot,besa, me u rreke
Se po gjen fatos nder ne,
Se po gjen fatos nder ne,
Se po gjen burra n'kete dhe-
Burra fjalet e atdhetare:
Kta vec, Zot! kjoshim per fare;
Se, per tjeter, mbyti n'uje;
Gja-ha'i keq - s'i duhen kuje.
E vertet qi njadisa
Nder ne flasin fjale te mdha,
E na mbahen se ata kjene
Qi shptue na kane Atdhene:
Sado qi, kur ishte puna
Mu u shpetue Shqipni kercuna
E per te n'lufte me qindrue,
Ata rrijshin tue guksue
Nper Stamboll e np'r Anadoll,
A se vjellshin kund n'do'i stjoll
T'ndo'i hoteli nper Evrope
Alkool'n, me t'cilin ngope
E ki'n barkun si bagtija,
Der sa n'gjak lahej Shqipnija...
Por, kujtoj,s'ka kund nevoje
Qi un t'i za kta ndopak n'goje,
Pse per ta "Dielli" i Bostonit
Nje epoke ka shkrue tash s'vonit,
Nje epoke me kaq do krype.
Qi ma mire s'ke pse me e lype
Prandaj mue nuk m'jete tjeter,
Vec me kndue ndo'i fatos t'vjeter:
Ndo'i Berdyl a ndo'i Kastriot,
Po, por shka, se sot me sot
Edhe ktyne u ka dale fryma,
E si t'ishin do gjygjyma
Te pa fund, jane lane m'njan'ane
E askush n'goje ma s'done me i zane,
Kuje per ta nder mend s'i bjen.
Der tash vone, qe, fjala vjen.
Posta e jone pat perdorue
Nji lloj pullash, m't'cilat shkrue
Ishte ftyra e Skanderbegut,
Nami e ndera e pare e Atdheut.
Tash, kto pulla mbi sergji
Na i kane hjedhe nje pale zotni,
Qi ktu marre kane Posten ne dore,
Kin'per organizatore,
Et'kane qite do tjera pulla,
Me kambe urash e me kulla,
E me plepa e rrema shkjope,
T'gjana e t'gjata si gjuhe lope.
Ani pra Shqiptaret e sotit
S'cajne fort kryet per pune t'Kastriotit,
As per njat trimin e t'parit,
Ke jane dhane mbas rrogash arit,
Prandej thashe un se per s'marit
Do t'tringlloje per veshe t'Shqiptarit
Nje poem mbi i zog gomarit.
Edhe kshtu, si fola s'parit,
Vete me vedi kam mendue
-Mbasi ngaeshem pace qillue-
Mbi i gomar nje kange me shkrue,
Here tue qeshe, here tue vajtue,
"Simbas"rregllave t'Poezise,
E nevojave t'Shqiptarise
Eja, Zane, pra, prej Parnasit,
E kaluer ti m'shpine t'Pegasit,
Mendes s'eme shkundja ti blozen,
E m'difto metamorfozen
Enjatij gomarit t'ri
Qi nja i vlershmi zuteni
Babatasi bleu sivjet
Ne Tirane, n'ate kryeqytet
Ku ministra e deputeten
-Ktyne Zoti jau rritet jeten-
Qesin xhixha atdhedashtnije
Per lulzimin te ksaj Shqipnije
E per...kambe t'ndo'i sandalije,
Sado qi, ma e shumta sish,
-Si me thane mÄka mue nji dervish-
Der dje kjene..nuk dij se shka...
Kush n'"kapice" kush ne "qylah",
Por qi sod, nper rroga arit,
Na jane ba t'gjithe frote Shqiptarit,
Edhe pshtetun mbi kolltuke,
Kalamuq e si terrcuke,
Fo mire barkun me "mastike",
Pa llogjike-pa gramatike,
Na pshtyjne dije e politike,
E me "gisht" ngordhun perpjete
I pijne gjakun Kombit t'shkrete
Jo me hingze, por me sahana,
Vec me shka, mori lum Zana,
Kah te dirgjesh m'shpine t'Pegasit,
Ziere'i vishkull n'pylle t'Parnasit-
Vishkull t'holle e t'gjate zaranet;
Pse ksaj here,besa,po m'kandet
Me ja hjekun qafes dikuj,
Per m'e ba qi za'n T'a shuej,
Se t'jet'gjalle. Due t'a marri vesht,
Se me buej s'kapet nji plesht.
Gomari i Babatasit
AKT I PARE
Arkeologu
Oda e Ministirit t' Arsimit ne Tirane
MINISTRl
(Tuj kendue "Rivisten Pedagogjike", thote me vedi)
Mire... mire fort... ma mire nuk ka...
.
Pune e madhe!... (Drejtorit A)
Kem me pa Shka do t'thote, tash, "Hylli i Drites"
Edh' aj Frati i dheut t'Mirdites,
Qi botue ka njat broshuer
Mbi programin t'one shkolluer,
Tuj e pru per t'patenzone.
Kern' me pa, po, shka do t'thone
Kur ky artiklli i Nebil Cikes,
Shkrue mbas rregllave t'kritikes,
T'u bjere n'dore. Me shum mjeshtri
Ktu auktori ven n' qesti
Pape e kishe e meshtari,
E difton, me arsye ne dore,
Se jane hasem e trathtore
T' gjith njata, qi n 'toke shqiptare
Duen qi shkolla elementare
T'jete e lire. Sod afetare
Qeverija ktu asht dishmue:
S'ka pra ndryshej n'shkolle me msue,
Vec se mbas programit t'one;
Edh'un, po, heret a vone,
Kam me i mbylle shkollat private.
DREJTORI A
Iu ngjatetjeta zotnis s'ate:
Mire kete pune mendue e ke.
Vecse shka, zotni, n'kete dhe
Po ka shum njerz fanatike -
Ele Priftent katolike...
MINISTRI
Priftent, jo, par Fretent, thuej;
Pse kta jane qi, pose gjithkuj,
Po na jesin m'qafe.
DREJTORI A
Zotni,
Ashtu punen si un e di,
Jezuit, Priften e Freten
T',gjith nji mendje p'rhere u gjeten
Nder pune fejet e moralit:
Pose ndonjaj fatziut, batallit,
Qi t'kete mangut n'krye ndo'i hatull
E qi vorr mos t'kete kund m'shpatull
Tash ti pra, zotni, tue kene,
Se morali i fes s'krishtene,
S'njet gjithkund e s'njet gjithmone Me moral t'besimit t'one,
Meshtarija kurdohere
Ka me ba zhurme e-potere
Per pune t' shkollave fillore, -
Edhe kurr ne shkolle shtetnore
Fmin e kshtene s'ka me i dergue.
Per kete pune -si m' duket mue -.
Thom do t'ishte fort ma mire
N'Shqipni msimin m'e lane t'lire:
Qi seici!li Shqipetar,
A komunitet fetar
Mund t'cile shkolla per komb t'vet N'dashte n'katund, n'dashte ne qytet.
Par gjithmone -si rrjedhe prej vedit -
Tuj u mbajte n'cark t'ligjve t'shtetit,
Si n' Angli e n' Amerike,
E at je n'France e ne Belgjike.
Pse, zotni, me thane t'verteten,
SOd me SOd Jezuit e Freten
E kane shkollen ma zanat
Se e kern' na. Sa per inat
Gjithshka t'duem per ta mund t'thomi,
Por e drejta asht, se kombi
Shum prej sish ka pase dobi:
Si ajo Shkodra e ban dishmi,
Ku ka shkolla e strehe foshnjore,
Ka gymnaze e qytetnore
Me programe prendimore
E me msim e me pune dore,
Fort ma mire se shkollat t'ona,
Per te cillat dy miljona
Franga ar na vjete per vjete
Kulihum i mbysim n'det;
Pse, zotni, shkolla per ne
Politike asht ase fe.
Mujm m'e struke punen me prralla,
Porse n'thes, besa, s'hin palla...
MINISTRI
Jo, pra, ja! Shkollen n'Shqipni
Nuk e baj kishe as xhami.
Prandej shkollat fillestare,
Qi mos t'jene qeveritare,
Do t'i mbylli varg e vister,
Mbasi ndodhe kam un Minister:
S'due qi mosha e re e Shqipnise
T'rritet n'dore te Meshtarise-
Sidomos t'Fretn'e shqiptare.
Kta, po, jane antikombtare,
Njerz t'rrezikshem, fanatike,
Marre gjithmone me politike,
E qi munden me na i prishe
Fmin me shkolle edhe me kishe,
Tue na i rrite djelmt t'one trathtare,
Ma fort t'huej se shqipetare:
Si fort bukur Nebil Cika
E ka shkrue nd er kto kritika,
Qi aj ba i paska "Hyllit t'Drites".
Jo, po, vete ne "rend te dites"
Do t'a ve emnin e kti,
Per m'epru ktu n'Ministri
Inspektuer ase drejtuer,
Edhe kta, po, sa ma pare,
Shi p'r inat t'Fretn'e shqiptare, Qi"programin syntetik" -
Syntetik e analytik -
Keqas fort na kane po$htnue.
DREJTORI A
Po, zotni, si urdhnon e thue.
Vec, ashtu si m' duket mue,
Thom Nebili ka gabue
Me qite n'drite kete lloj kritike,'
Ne "Reviste Pedagogjike",
Qi a 'i perkohshme fjesht zyrtare,
Mbajte me mjete t'Kashes kombtare. Qeverija asht afetare.
Prandej thom se zyrtarisht
Edhe kshtu llapazanisht
Nuk asht mire qi n'polemike
T'hijme na sod me katolike.
E t'u shajm Pape e Meshtare,
T'u shajme Fene e Kishen mbare,
Thue se Arsimi i jone kombtar
Asht nji lozhe e masonise.
Katoliket e Shqiptarise
I' Na i kern' vllazen; edhe vete-
Kish' me thane, se s' a' evertete,
Qi atj: n'Shkoder Franceskajt
T'hueje na i rrlsm kalamajt,
E qi ata .tue kene shqiptare,
T'jene, si thue ti, antikombtare.
E po 'imend -t'ngjatet Zoti jeten! -
Esad Pasha a thue nder Freten
Ka zane shkolle?.: ArifHiqmeti
A nder Freten apo njeti
Aj kje rrite?...Haxhi Qamili
T'thote shka t'thote, po, qaj Nebili -
Osman Bali, Halit Lleshi
E sa tjere, qi fati deshi
I Armet t'i sjellin kundra Atdheut,
Kundra flamrit t' Skanderbeut,
As kta, besa -t'u ngjatet jeta! -
S'i kane ba kndimet e vela
N'-shkolle fretnore. A e din, zotni,
Kushka zanun n'kete "skoli"?
Qaj Preng Jaku, si harusha,
Qaj Luce Nishi e qaj Prenge Tusha,
Dy djelmo9a, dy skyfere,
Si edhe ata oficjerat tjere,
-Gjetun gati kurdohere
Per Shqipni me ra m'potere -
Qi mbas msimit t'Franceskanve,
M' shpine u u Ishuen kta esadjanve
Edhe i shtypen. Kta, po, jane
Qi nder Freten shkolle kane zane.
Prandej tham se Nebil Cika,
Para se me shkrue kritika
Kundra Fretn'e e kundra Fese,
T'i a veje gishtin nji here krese
E t'mendoje se "uhajan'lesh-
Si tha imocmi -merret pshesh'
MINISTRI
Pse po thue per Nebil Ciken?
Po ti kndoje 'i hefe kritiken,
Qipert' madhe bukuri
U ban Fretenve n' "Vllazni".
Nji(e}S.(e)S. -kush asht s'edi:
(Me gisht i diftova do vjersha, botue prej "Vllaznije" Nr 9 nen titullin "Vallja popullore".)
A ke c'ndien?..,Ktu kish' me thane,
Se njat Fratin n' goje ka zane,
Qi dikur shkrou njat broshuer
Mbi programin t'one shkolluer.
E ktu poshte, si nper terthuer,
Fjalet e ashpra t' ktij vjershtorit,
Kish' me thane, se shi dreitorit
T"'Hyllit t' Orites" i jane kushtue.
DREJTORI A
Ashtu m' duket edhe mue,
Por;zotni, t'ngjatet Zoti jeten!
Mos t' a zame ne goje gazeten
"Vllazenija"; pse randsi.
Kjo nuk ka kurrkund n'Shqipni.
V ec ban mire me i shkrue vjershtarit,
Qi ktu n' goje zen pune gomarit,
Se aj gabon poetet me i nga;
Pse kta uha -nuk lane pa la
E t' a bajne, besa, me kja,
Porsi vic djerre neper plish,
Ka' e salvojne m' konop tre fish.
(Hine Babatasi Drejtori A del).
BABATASI
T' u ngjatet jeta!-
MINISTRI
T' u ngjatet jeta,
Si po shkoni?
BABATASI
Si do' zoti...
Gjene mire.
MINISTRI
Asht edhe moti, ..
Qi na kalbi. Kujtoj ka
Ma se 'i muej qi shiu ,s' ka da.
Me t' merzite! -
-
.BABATASI
Shka t'i bajme pra.
Vete ju fajin, thom, e kini,
Qi bje shi.
MINISTRI
,
Na, pse?
BABATASI
Pse jini
Ju njata, qi sod n' Shqipni
Vrani e kthiellni.
MINISTRI
Nuk e di...
Nejse ma...vec fjalet t' kam cue,
Ktu me ardhe me u pjekun m' mue,
Pse nji pune kam pase me ty.
BABAT ASl
Qe, tek m' ke -me kambe me krye;
Urdhno e fol. Ku ti me sy,
Aty "praf' un kambe e krye,
Nper stomije e n-per "hendeqe".
MINISTRI
Babatas, mjaft pune e keqe
Per nji shtet "okcidental".
Si ky i joni, as n' fushe as n' mal
Mos me pasun nji Muze;
Jo, po asht turp, besa, per ne,
Per njiket Shqipnine e re,
Pa Muze vendinm'e lane.
Tham, asht mire, qi ktu n'Tirane
T' a ndertojm nji rare Muzeut.
Per lulzim e ndere t' Atdheut,
-Vjet ne Shndre pata fillue
Nji Muze vete me ndertue,
Edhe krejt e pata mblue:
Por nji dite -si do t' keshe ndie -
Ra do shi e u kaperdi
U shemb mbrende, e e marroi Zoti.
Shka me ba: e prishi moti.
BABATASI
Mire zotni; vec se po drue
Se ende dita nuk ka ague
T'ndertojm na Muzej n'Shqipni,
Me kulete t'shpueme ne gji.
Ti e di mire se as n'toke shqiptare ""-
Muzejt s'ngrifen n'kambe pa pare;
Jo, po, ktu edhe, n'toke t'Kastriotit
Hece nji fjale qi kje thane motit:
"Xhep e lep -more Rexhep!"
Prandej vete kishe me thane
Se, per tash, Muzeu do lane:
Na s'po kemi buke me ngrane,
Jo me ngrefe Muzej n'Tirane!...
Po a njimend, more lum heu,
Se, tu'u ngre.fe n'Tirane Muzeu,
T' a ha mendja ty qi Atdheu -
Qi Shqipnia, fushe e djerr,
Tash na bahet Ingilterr,
E, pjeke vedit pul at n'furre,
F1uturim kane me na u tuffe
Me na hi perdhuni n'goje?..
Jo, zotni: s'asht gja ajo loje.
Edhe tham se mire do t' ishte
Per nji shtet ende ferishte,
Si Shqipnia, nji Spital
Me ngrefe kund n' ndo 'i fushe a mal,
Per me shndoshun "pelivromin"
Ase "dergjen" qi sod kombin
, Jane tue e lshue shakull per dhe,
E me u shporre Muzeut. Per ne,
Qi nuk kemi buke me u ngi
Sod Muzeu ä'i "kabuni",
Qi nuk asht,jo, per dhambe t' one;
.Pse Financa, si po thone,
Sodka ardhe e asht ba teneqe
MINISTRI
S'ä e vertete. Asht pu ne e keqe
Kshtu me folun, lum zotnija.
Ti s'e din, por sod Shqipnija
Ka mjaft pare n'kashe te vet:
Si me pa mundet n"'budget",
Qi Kole Tha9i e ka permbledhe
Edhe bukur aj e ka dredhe,
"Simbas urdhnit" qi ka pase.
A din ti, se sivjet n' kase,
(Si ky Kola e ka shpjegue) ,
N' Finance t'one kane me u grumbllue, -Tane fysheke, ndry nder kashuj -
Rrash njizetedy miljuj
Franga ar. Prandej kuleta...
BABATASI
S'di gja Kola -t'u ngjatetjeta!-
Po t' tham un, po, Babatasi.
Po a dro m'pare kund aj hasi,
Qi keshtu, n'hamende t'vet,
Shton miljona ne "budget" ?..
Fjala e tij nuk con kandar:
Se atij kasha i ka qite bar,
Edhe asht ba me dale me Iype,
Qysh se rrogat i lane krype.
Jo qi ka edhe 'i tjeter pune:
Parja n 'kashe kurr nuk i bune;
Pse, ke vete s' asht vec se 'i kukull,
Ate shoket e bajne krejt sukull,
, E ia shijne'paret perdhuni,
Si n'Shqipni qi hece kanuni...
Pose qi vetit s'i shef hall,
Edhe krejt ka ra batall
Me "budget" t'Pandel Vangielit,
Qi n'dugaje t' Ali Kacelit
S'la kund karta as envelopen,
Ke po merr e ep me Europen,
Tue cue Korsuj e Sefira
Per gjith skuta e per gjith bira,
Per m'ia u shti europjanve n' koke,
Se na mend kemi me oke:
Se Shqipnia, fushe e male,
Asht ba sod "aksidentale"...
Oesha t'thom "oksidentale":
Si ajo Italja, si ajo Franca,
Me aeroplana, orkestra e danca,
Me "mocjone" e "interpelanca":
"ferku" asht vetem nder "pjatanca"
Ke at je rruejne, po, shepka e fllanxa,
Na me mzi ktu buke e planca,
Kur t'i kemi; pse Financa
Ende ktu, si kje dishrue,
S'mujt me u "oksidentalizue"
V ec se shka, se do tregtare
Mue m'kane thane se punet fort mbare Nuk .po i ki'n kta korcullare,
Kta sefira t'one shqiptare,
Ke qyqarve muej per muej
Po u mbijne fjale me gjind te huej, Sidomos per qira t'shpise,
Pose kasapit e furrxhise;
Pse "xhaxhaj" PandeI V angjeli,
Tash qi kasha pa gja ngeli,
Nuk ka pare me u dergue.
Prandej t'mjeret süd jane ngushtue
Pa nji dysh, me thane, n'kulete,
Me i shkue Europes poshte e perpjete;
Si ku al pleq qi fshohen n'knete,
Pa tagji -pa kashagi
Perse askush nuk deI me i ble:
Si mo' Zot! rna keq per ne,
Qi gjithmone e kern' mate vrapin
Ma te madh se kern' pase hapin.
E vertete se ky Kole Thaci
Vjet der m' gju kerrciket i zgaqi
Edhe i ra detit pertej,
Me do tjere financjer t 'mdhej:
E nper Rome e... shishe t'Kjantit
Na ka vojte ne banke t'Brabantit,
, Diku larg atjen'Belgjike,
Per me lypun metelike.
Vec se rruga i vojt bihlude,
Edhe i shkuen paret zollude;
Pse "Brabanti", si un kam ndie,
Po kish kene nji bastanxhi
Qj epte vete, po, kastraveca
Per sherqij, edh' epte speca
Per tomate e patlixhana,
Kshtu qi Kola -ate e paste nana! -
Tane korrnarne e pune te mdhaja,
Kthej n' Tirane me i kaIe mushkaja;
E te mjeres moj Shqipni,
Qi ministra e tevahi
Do t'i laje me ar flori,
Prap nper kambe iu vuer Jullari,
Edhe i mbet nen bark samari.
Tash qi kasha mbet filuze
E bese kush s'na zen p'r'i rruze,
Po na thone se ky Kole Thaci
Ka cue kashen te kovaci,
Thate ngarkue mbi dy shilurtha,
Per me ndreqe me te do kurtha,
Qi me i ngrefe mande:j n'Shqipni,
Do n'Gegni -e do n'Toskni,
Ku ma fort t'ket gjase e ishkile,
Se bjen mbrenda ndonji skile -
Ndonji skile britanike,
A ndo'i shqarth prej Amerike,
T'cillve shtrejt po u bante lkura.
Vec ka thane Ali Klisura,
N'Parlament kur e kane pvete,
Se kjo rune asht "peshk ne det't,
E prej saj kurrgja n'kulete
Nuk i hine s'mjeres Shqipni.
Par po e zame, zotni, se Kola
Po ka pare e po ka t'holla,
Per me tnkambun kete Muze:
Arkeologun, por,ku e ke?
Pse un e dij, more bablok,
Se muzeu pa Arkeolog -
Arkeolog i dame me gisht,
Asht si spata e re pa "bisht".
.MINISTRI
Un kete pune'e kam mendue,
Edhe fjale prandej t'kam cue
Per me ardhe me u pjeke me mue,
Pse Arkeolog un t: kam emnue -
Arkeolog edhe antikvar,
Per me mkambe Muzen kombtar.
BABATASI
Ama".jarebi... Zotni,
E ke gabim; pse un s'e di
Se ku shpin 'ka Arkeologjia.
Me shka m'duket, lum zotnija,
Ti me mue po don me u talle.
MINISTRI
Jo ,pra, ja, s'po due me u prralle.
A di' shka, more babtok,
Me u ba nieri Arkeolog
Pune evshtire nuk asht nder ne,
Si Arkeolog, ti tjeter s'ke
Vec;: me rmue, ndo'i here ne dhe,
Me gjete vorba a palare,
Me mbledhe shtamba e karratyqe
Hekuraqe e helezy'qe:
Me barte gur e shtylla t'thyeme,
Megjetekund ndo'i xhybe t'shkyeme,
Qi pat veshe rnotit ndo' i plake,
Ndo'i stravece me e gjete t' pa thake:
Me grurnbllue brisq e hiqake,
Ndo' i topanxhe t 'veshne n 't.eneqe,
A ndo'i "ltine" te pa ngaskeqe
E njikso partallesh tjera,
Qi edhe n'pleh gjinden herhera.
Ase n'dore t'ndonji tellallit
Kur ndokush, ngushtue prej hallit,
Qet me shite fraget e t'et,
A ndo'i tjeter mallimet.
Sa per kaq, kishem me thane,
Mjafte qi nieri te kete zane
Ndo'i rrushdije -a iptadije,
E ndo'i fjale edhe t'a dije
,A. latin ase greqisht
-Par mjafton edhe turqisht -
Se Arkeologaj dei me nam.
Pra kto fjale per tash po i larne.
Ti n'Shqipni Arkeolog sod je:
Qe dekretln tek e ke,
Me nenshkrim te zyres s' nalte.
Bote Tirana ka, edhe balte,
Ka dibralle. jevk e ustallare;
Pre qerpiq, e sa ma pare
Hinia punes s'ketij Muzeut
Per lulzim ndere t'Atdheut.
T'u ngjatet jetal Ma s'mund t'rri,
Pse do t'shkoj n'Kryerninistri,
Ku Ministrat jane bashkue
Per do cashtje me u ksillue
(cohen e dalin te dy)
Rruge
BABAT ASI
(tue fole vedi me vedi)
Se, per Zotin -kjofte levdue! -
Me shka vete po jam tue pa,
Gia Shqipnia n'dore nuk ka
E as perparakjo s'do t'vete,
Q'se Ministrat ndajne dekrete,
Pa peshue nji hefe ma s'pari
Se ~'zotsi mund t'kete zyrtari,
E q'se fatii Atdheut te.shkrete
Mujtka ajsod edhe me mbete "
N'dore t'do njerzve, per t'cillt vete
E as kurrkush, kujtoj, s' di gja
.Se c'shirok a se c'murra
Na i ka hjedhe e pru n' kete dhe.
E po kush di gja nder ne "
Per nji pale, qi ktu n'Shqipni :,
Po rruejn petlla e "kabuni",
E rrmejn rroga n'ar flori,
Kush di gja, po tham, zotni,
Se ku i kane gjak e gjini,
Se ku i kane kta plang e shpi,
Stane, pleme, vathe e gji?
Pasaporlat kush ua pav,
Per me thanese kta s'jane Slav,
Nuk jane Slav, Turq, as Bulgare,
Par jane fj'esht hurra Shqiptare?",
Shka punuen kta per Atdhe?",
Ku jane krenat qi kane pre?".
Librat'shqip qi kane botue?..
.Edhe ndihmet qi kane kushtue
Per triumfte liris s'one?
Per pose emnit se si u thone,
Kurrkush gia nuk di, per ta;
Nuk di gja, par megjithkta;
Megjithse edhe t'pa zotsi,
Na po e sQofim ke n' Shqipni
-Qeni t'zo'n ma ku s'po e njeh -
Na jane ngrefe si gjelat m'pleh,
E pedanta e "Don Kishjote",
Me nji hije krejt kokote,
Tuj u mbajte per liberala,
Per modern e oksidentala,
-Sidomos n'kto'kohet e mbrame -
Pjellin ligje, vjellin pro grame,
Apin urdhnaedhe dekreta,
Sjellin gjinden poshte-perpjeta,
E n'kete mnyre cdo perparim
Kane pengue, e mbrende n' sundim
Njerz e rune kaq kane pshtjellue,
Kaq perzie e kaq ngatrrue,
Porsi floket e atij harapit,
Sa qi mbrende ne krye t'nji krapit
Ka ma shum, thom, harmoni
E tendence per qytetni,
Se n'shtet t'one,- Eh, moj Shqipni!
Fort po drue se nji dite ngusht
Ke me ra, 'e kryet ne grusht
Ke m' e kape, pa pase pi musht,
Q'se do njerz, qi kush me i zane
S'kisht'per peng as per dorzane,
1\1' kurriz t'and po sjellin paten, ,
Edhe m'mjalte po e mbajn sod spaten:
T'cillt ngerdheshe m'nipa t'Kastriotit,
Kndojne at kangen, si 'i hefe motit:
"Tshkojme e t'hame na voe t'fergueme
Ke ajo ndrikulla e hutueme"
E kjo ndrikull.a e pa mend
Ti Shqipni je, t' tham p'r timend:
Pse, po mendt t' i kish' ti tok,
Sod s'do t' ishe un Arkeolog,
E as do njerz, besa, per t'gjalle,
Kurr Ministra s'do t' ki'n dale;
Po pse mendt ti m'vend s'i ke,
Prandej kot rrermoj un n' dhe,
E batallat, varg e vister,
Bahen "Pashe" bahen "Minister"
Ei biejn shtjelm ,sahanit t'shllines,
Kah ty t' hjekin dredha shpines;
E pa i qite zavall 'kaptines,
-Pa prek pende -pa prek parmende,
!Tuj u falle -tuj u gervalle,
Po t'i hjekin spik ksaj jete,
Qi ma mire nuk ka ku vete.
Xllepill plot e barkun koder:
S' ka si u ve'ma mire kjo Ioder.
PROLOG
Pra nji here e pike ma s'parit
Po i diftoj rodit t'Shqiptarit
Se un ktu s'kndoj burrnin e t'parit
As trimit e ndo'i luftarit
Vec nji gac, nje zog gomarit,
Qi, qyqari, per send tjeter
-N'dashte i ri t'jet, ndashte i vjeter-
S'duhet gja, vec me barte
E me ngrane, t'thuesh, si Shqiptaret....
M'thote, por, mendja se ndokujte
Ka m'iu duke se un mifi n'uje
Me kete kange, e se ma gjase
Sod per mue do t'kishte pase
Ndo'i send tjeter po t'kish'zgjedhe
Torte me vjersha ktu me dredhe
Po, por shka, se ata e dijne vete
Qi ka cofe mikrobi i shkrete
I burrnis e i trimnis,
E qi sod ne Shqiptari
Besa ka nje t'madhe zi
Jo aq per buke e miredi
Sa per burra-burra t'dheut
Qi per komb e ndere t'atdheut
Me jetue t'dijne e me deke
Jo, po asht kot,besa, me u rreke
Se po gjen fatos nder ne,
Se po gjen fatos nder ne,
Se po gjen burra n'kete dhe-
Burra fjalet e atdhetare:
Kta vec, Zot! kjoshim per fare;
Se, per tjeter, mbyti n'uje;
Gja-ha'i keq - s'i duhen kuje.
E vertet qi njadisa
Nder ne flasin fjale te mdha,
E na mbahen se ata kjene
Qi shptue na kane Atdhene:
Sado qi, kur ishte puna
Mu u shpetue Shqipni kercuna
E per te n'lufte me qindrue,
Ata rrijshin tue guksue
Nper Stamboll e np'r Anadoll,
A se vjellshin kund n'do'i stjoll
T'ndo'i hoteli nper Evrope
Alkool'n, me t'cilin ngope
E ki'n barkun si bagtija,
Der sa n'gjak lahej Shqipnija...
Por, kujtoj,s'ka kund nevoje
Qi un t'i za kta ndopak n'goje,
Pse per ta "Dielli" i Bostonit
Nje epoke ka shkrue tash s'vonit,
Nje epoke me kaq do krype.
Qi ma mire s'ke pse me e lype
Prandaj mue nuk m'jete tjeter,
Vec me kndue ndo'i fatos t'vjeter:
Ndo'i Berdyl a ndo'i Kastriot,
Po, por shka, se sot me sot
Edhe ktyne u ka dale fryma,
E si t'ishin do gjygjyma
Te pa fund, jane lane m'njan'ane
E askush n'goje ma s'done me i zane,
Kuje per ta nder mend s'i bjen.
Der tash vone, qe, fjala vjen.
Posta e jone pat perdorue
Nji lloj pullash, m't'cilat shkrue
Ishte ftyra e Skanderbegut,
Nami e ndera e pare e Atdheut.
Tash, kto pulla mbi sergji
Na i kane hjedhe nje pale zotni,
Qi ktu marre kane Posten ne dore,
Kin'per organizatore,
Et'kane qite do tjera pulla,
Me kambe urash e me kulla,
E me plepa e rrema shkjope,
T'gjana e t'gjata si gjuhe lope.
Ani pra Shqiptaret e sotit
S'cajne fort kryet per pune t'Kastriotit,
As per njat trimin e t'parit,
Ke jane dhane mbas rrogash arit,
Prandej thashe un se per s'marit
Do t'tringlloje per veshe t'Shqiptarit
Nje poem mbi i zog gomarit.
Edhe kshtu, si fola s'parit,
Vete me vedi kam mendue
-Mbasi ngaeshem pace qillue-
Mbi i gomar nje kange me shkrue,
Here tue qeshe, here tue vajtue,
"Simbas"rregllave t'Poezise,
E nevojave t'Shqiptarise
Eja, Zane, pra, prej Parnasit,
E kaluer ti m'shpine t'Pegasit,
Mendes s'eme shkundja ti blozen,
E m'difto metamorfozen
Enjatij gomarit t'ri
Qi nja i vlershmi zuteni
Babatasi bleu sivjet
Ne Tirane, n'ate kryeqytet
Ku ministra e deputeten
-Ktyne Zoti jau rritet jeten-
Qesin xhixha atdhedashtnije
Per lulzimin te ksaj Shqipnije
E per...kambe t'ndo'i sandalije,
Sado qi, ma e shumta sish,
-Si me thane mÄka mue nji dervish-
Der dje kjene..nuk dij se shka...
Kush n'"kapice" kush ne "qylah",
Por qi sod, nper rroga arit,
Na jane ba t'gjithe frote Shqiptarit,
Edhe pshtetun mbi kolltuke,
Kalamuq e si terrcuke,
Fo mire barkun me "mastike",
Pa llogjike-pa gramatike,
Na pshtyjne dije e politike,
E me "gisht" ngordhun perpjete
I pijne gjakun Kombit t'shkrete
Jo me hingze, por me sahana,
Vec me shka, mori lum Zana,
Kah te dirgjesh m'shpine t'Pegasit,
Ziere'i vishkull n'pylle t'Parnasit-
Vishkull t'holle e t'gjate zaranet;
Pse ksaj here,besa,po m'kandet
Me ja hjekun qafes dikuj,
Per m'e ba qi za'n T'a shuej,
Se t'jet'gjalle. Due t'a marri vesht,
Se me buej s'kapet nji plesht.
Gomari i Babatasit
AKT I PARE
Arkeologu
Oda e Ministirit t' Arsimit ne Tirane
MINISTRl
(Tuj kendue "Rivisten Pedagogjike", thote me vedi)
Mire... mire fort... ma mire nuk ka...
.
Pune e madhe!... (Drejtorit A)
Kem me pa Shka do t'thote, tash, "Hylli i Drites"
Edh' aj Frati i dheut t'Mirdites,
Qi botue ka njat broshuer
Mbi programin t'one shkolluer,
Tuj e pru per t'patenzone.
Kern' me pa, po, shka do t'thone
Kur ky artiklli i Nebil Cikes,
Shkrue mbas rregllave t'kritikes,
T'u bjere n'dore. Me shum mjeshtri
Ktu auktori ven n' qesti
Pape e kishe e meshtari,
E difton, me arsye ne dore,
Se jane hasem e trathtore
T' gjith njata, qi n 'toke shqiptare
Duen qi shkolla elementare
T'jete e lire. Sod afetare
Qeverija ktu asht dishmue:
S'ka pra ndryshej n'shkolle me msue,
Vec se mbas programit t'one;
Edh'un, po, heret a vone,
Kam me i mbylle shkollat private.
DREJTORI A
Iu ngjatetjeta zotnis s'ate:
Mire kete pune mendue e ke.
Vecse shka, zotni, n'kete dhe
Po ka shum njerz fanatike -
Ele Priftent katolike...
MINISTRI
Priftent, jo, par Fretent, thuej;
Pse kta jane qi, pose gjithkuj,
Po na jesin m'qafe.
DREJTORI A
Zotni,
Ashtu punen si un e di,
Jezuit, Priften e Freten
T',gjith nji mendje p'rhere u gjeten
Nder pune fejet e moralit:
Pose ndonjaj fatziut, batallit,
Qi t'kete mangut n'krye ndo'i hatull
E qi vorr mos t'kete kund m'shpatull
Tash ti pra, zotni, tue kene,
Se morali i fes s'krishtene,
S'njet gjithkund e s'njet gjithmone Me moral t'besimit t'one,
Meshtarija kurdohere
Ka me ba zhurme e-potere
Per pune t' shkollave fillore, -
Edhe kurr ne shkolle shtetnore
Fmin e kshtene s'ka me i dergue.
Per kete pune -si m' duket mue -.
Thom do t'ishte fort ma mire
N'Shqipni msimin m'e lane t'lire:
Qi seici!li Shqipetar,
A komunitet fetar
Mund t'cile shkolla per komb t'vet N'dashte n'katund, n'dashte ne qytet.
Par gjithmone -si rrjedhe prej vedit -
Tuj u mbajte n'cark t'ligjve t'shtetit,
Si n' Angli e n' Amerike,
E at je n'France e ne Belgjike.
Pse, zotni, me thane t'verteten,
SOd me SOd Jezuit e Freten
E kane shkollen ma zanat
Se e kern' na. Sa per inat
Gjithshka t'duem per ta mund t'thomi,
Por e drejta asht, se kombi
Shum prej sish ka pase dobi:
Si ajo Shkodra e ban dishmi,
Ku ka shkolla e strehe foshnjore,
Ka gymnaze e qytetnore
Me programe prendimore
E me msim e me pune dore,
Fort ma mire se shkollat t'ona,
Per te cillat dy miljona
Franga ar na vjete per vjete
Kulihum i mbysim n'det;
Pse, zotni, shkolla per ne
Politike asht ase fe.
Mujm m'e struke punen me prralla,
Porse n'thes, besa, s'hin palla...
MINISTRI
Jo, pra, ja! Shkollen n'Shqipni
Nuk e baj kishe as xhami.
Prandej shkollat fillestare,
Qi mos t'jene qeveritare,
Do t'i mbylli varg e vister,
Mbasi ndodhe kam un Minister:
S'due qi mosha e re e Shqipnise
T'rritet n'dore te Meshtarise-
Sidomos t'Fretn'e shqiptare.
Kta, po, jane antikombtare,
Njerz t'rrezikshem, fanatike,
Marre gjithmone me politike,
E qi munden me na i prishe
Fmin me shkolle edhe me kishe,
Tue na i rrite djelmt t'one trathtare,
Ma fort t'huej se shqipetare:
Si fort bukur Nebil Cika
E ka shkrue nd er kto kritika,
Qi aj ba i paska "Hyllit t'Drites".
Jo, po, vete ne "rend te dites"
Do t'a ve emnin e kti,
Per m'epru ktu n'Ministri
Inspektuer ase drejtuer,
Edhe kta, po, sa ma pare,
Shi p'r inat t'Fretn'e shqiptare, Qi"programin syntetik" -
Syntetik e analytik -
Keqas fort na kane po$htnue.
DREJTORI A
Po, zotni, si urdhnon e thue.
Vec, ashtu si m' duket mue,
Thom Nebili ka gabue
Me qite n'drite kete lloj kritike,'
Ne "Reviste Pedagogjike",
Qi a 'i perkohshme fjesht zyrtare,
Mbajte me mjete t'Kashes kombtare. Qeverija asht afetare.
Prandej thom se zyrtarisht
Edhe kshtu llapazanisht
Nuk asht mire qi n'polemike
T'hijme na sod me katolike.
E t'u shajm Pape e Meshtare,
T'u shajme Fene e Kishen mbare,
Thue se Arsimi i jone kombtar
Asht nji lozhe e masonise.
Katoliket e Shqiptarise
I' Na i kern' vllazen; edhe vete-
Kish' me thane, se s' a' evertete,
Qi atj: n'Shkoder Franceskajt
T'hueje na i rrlsm kalamajt,
E qi ata .tue kene shqiptare,
T'jene, si thue ti, antikombtare.
E po 'imend -t'ngjatet Zoti jeten! -
Esad Pasha a thue nder Freten
Ka zane shkolle?.: ArifHiqmeti
A nder Freten apo njeti
Aj kje rrite?...Haxhi Qamili
T'thote shka t'thote, po, qaj Nebili -
Osman Bali, Halit Lleshi
E sa tjere, qi fati deshi
I Armet t'i sjellin kundra Atdheut,
Kundra flamrit t' Skanderbeut,
As kta, besa -t'u ngjatet jeta! -
S'i kane ba kndimet e vela
N'-shkolle fretnore. A e din, zotni,
Kushka zanun n'kete "skoli"?
Qaj Preng Jaku, si harusha,
Qaj Luce Nishi e qaj Prenge Tusha,
Dy djelmo9a, dy skyfere,
Si edhe ata oficjerat tjere,
-Gjetun gati kurdohere
Per Shqipni me ra m'potere -
Qi mbas msimit t'Franceskanve,
M' shpine u u Ishuen kta esadjanve
Edhe i shtypen. Kta, po, jane
Qi nder Freten shkolle kane zane.
Prandej tham se Nebil Cika,
Para se me shkrue kritika
Kundra Fretn'e e kundra Fese,
T'i a veje gishtin nji here krese
E t'mendoje se "uhajan'lesh-
Si tha imocmi -merret pshesh'
MINISTRI
Pse po thue per Nebil Ciken?
Po ti kndoje 'i hefe kritiken,
Qipert' madhe bukuri
U ban Fretenve n' "Vllazni".
Nji(e}S.(e)S. -kush asht s'edi:
(Me gisht i diftova do vjersha, botue prej "Vllaznije" Nr 9 nen titullin "Vallja popullore".)
A ke c'ndien?..,Ktu kish' me thane,
Se njat Fratin n' goje ka zane,
Qi dikur shkrou njat broshuer
Mbi programin t'one shkolluer.
E ktu poshte, si nper terthuer,
Fjalet e ashpra t' ktij vjershtorit,
Kish' me thane, se shi dreitorit
T"'Hyllit t' Orites" i jane kushtue.
DREJTORI A
Ashtu m' duket edhe mue,
Por;zotni, t'ngjatet Zoti jeten!
Mos t' a zame ne goje gazeten
"Vllazenija"; pse randsi.
Kjo nuk ka kurrkund n'Shqipni.
V ec ban mire me i shkrue vjershtarit,
Qi ktu n' goje zen pune gomarit,
Se aj gabon poetet me i nga;
Pse kta uha -nuk lane pa la
E t' a bajne, besa, me kja,
Porsi vic djerre neper plish,
Ka' e salvojne m' konop tre fish.
(Hine Babatasi Drejtori A del).
BABATASI
T' u ngjatet jeta!-
MINISTRI
T' u ngjatet jeta,
Si po shkoni?
BABATASI
Si do' zoti...
Gjene mire.
MINISTRI
Asht edhe moti, ..
Qi na kalbi. Kujtoj ka
Ma se 'i muej qi shiu ,s' ka da.
Me t' merzite! -
-
.BABATASI
Shka t'i bajme pra.
Vete ju fajin, thom, e kini,
Qi bje shi.
MINISTRI
,
Na, pse?
BABATASI
Pse jini
Ju njata, qi sod n' Shqipni
Vrani e kthiellni.
MINISTRI
Nuk e di...
Nejse ma...vec fjalet t' kam cue,
Ktu me ardhe me u pjekun m' mue,
Pse nji pune kam pase me ty.
BABAT ASl
Qe, tek m' ke -me kambe me krye;
Urdhno e fol. Ku ti me sy,
Aty "praf' un kambe e krye,
Nper stomije e n-per "hendeqe".
MINISTRI
Babatas, mjaft pune e keqe
Per nji shtet "okcidental".
Si ky i joni, as n' fushe as n' mal
Mos me pasun nji Muze;
Jo, po asht turp, besa, per ne,
Per njiket Shqipnine e re,
Pa Muze vendinm'e lane.
Tham, asht mire, qi ktu n'Tirane
T' a ndertojm nji rare Muzeut.
Per lulzim e ndere t' Atdheut,
-Vjet ne Shndre pata fillue
Nji Muze vete me ndertue,
Edhe krejt e pata mblue:
Por nji dite -si do t' keshe ndie -
Ra do shi e u kaperdi
U shemb mbrende, e e marroi Zoti.
Shka me ba: e prishi moti.
BABATASI
Mire zotni; vec se po drue
Se ende dita nuk ka ague
T'ndertojm na Muzej n'Shqipni,
Me kulete t'shpueme ne gji.
Ti e di mire se as n'toke shqiptare ""-
Muzejt s'ngrifen n'kambe pa pare;
Jo, po, ktu edhe, n'toke t'Kastriotit
Hece nji fjale qi kje thane motit:
"Xhep e lep -more Rexhep!"
Prandej vete kishe me thane
Se, per tash, Muzeu do lane:
Na s'po kemi buke me ngrane,
Jo me ngrefe Muzej n'Tirane!...
Po a njimend, more lum heu,
Se, tu'u ngre.fe n'Tirane Muzeu,
T' a ha mendja ty qi Atdheu -
Qi Shqipnia, fushe e djerr,
Tash na bahet Ingilterr,
E, pjeke vedit pul at n'furre,
F1uturim kane me na u tuffe
Me na hi perdhuni n'goje?..
Jo, zotni: s'asht gja ajo loje.
Edhe tham se mire do t' ishte
Per nji shtet ende ferishte,
Si Shqipnia, nji Spital
Me ngrefe kund n' ndo 'i fushe a mal,
Per me shndoshun "pelivromin"
Ase "dergjen" qi sod kombin
, Jane tue e lshue shakull per dhe,
E me u shporre Muzeut. Per ne,
Qi nuk kemi buke me u ngi
Sod Muzeu ä'i "kabuni",
Qi nuk asht,jo, per dhambe t' one;
.Pse Financa, si po thone,
Sodka ardhe e asht ba teneqe
MINISTRI
S'ä e vertete. Asht pu ne e keqe
Kshtu me folun, lum zotnija.
Ti s'e din, por sod Shqipnija
Ka mjaft pare n'kashe te vet:
Si me pa mundet n"'budget",
Qi Kole Tha9i e ka permbledhe
Edhe bukur aj e ka dredhe,
"Simbas urdhnit" qi ka pase.
A din ti, se sivjet n' kase,
(Si ky Kola e ka shpjegue) ,
N' Finance t'one kane me u grumbllue, -Tane fysheke, ndry nder kashuj -
Rrash njizetedy miljuj
Franga ar. Prandej kuleta...
BABATASI
S'di gja Kola -t'u ngjatetjeta!-
Po t' tham un, po, Babatasi.
Po a dro m'pare kund aj hasi,
Qi keshtu, n'hamende t'vet,
Shton miljona ne "budget" ?..
Fjala e tij nuk con kandar:
Se atij kasha i ka qite bar,
Edhe asht ba me dale me Iype,
Qysh se rrogat i lane krype.
Jo qi ka edhe 'i tjeter pune:
Parja n 'kashe kurr nuk i bune;
Pse, ke vete s' asht vec se 'i kukull,
Ate shoket e bajne krejt sukull,
, E ia shijne'paret perdhuni,
Si n'Shqipni qi hece kanuni...
Pose qi vetit s'i shef hall,
Edhe krejt ka ra batall
Me "budget" t'Pandel Vangielit,
Qi n'dugaje t' Ali Kacelit
S'la kund karta as envelopen,
Ke po merr e ep me Europen,
Tue cue Korsuj e Sefira
Per gjith skuta e per gjith bira,
Per m'ia u shti europjanve n' koke,
Se na mend kemi me oke:
Se Shqipnia, fushe e male,
Asht ba sod "aksidentale"...
Oesha t'thom "oksidentale":
Si ajo Italja, si ajo Franca,
Me aeroplana, orkestra e danca,
Me "mocjone" e "interpelanca":
"ferku" asht vetem nder "pjatanca"
Ke at je rruejne, po, shepka e fllanxa,
Na me mzi ktu buke e planca,
Kur t'i kemi; pse Financa
Ende ktu, si kje dishrue,
S'mujt me u "oksidentalizue"
V ec se shka, se do tregtare
Mue m'kane thane se punet fort mbare Nuk .po i ki'n kta korcullare,
Kta sefira t'one shqiptare,
Ke qyqarve muej per muej
Po u mbijne fjale me gjind te huej, Sidomos per qira t'shpise,
Pose kasapit e furrxhise;
Pse "xhaxhaj" PandeI V angjeli,
Tash qi kasha pa gja ngeli,
Nuk ka pare me u dergue.
Prandej t'mjeret süd jane ngushtue
Pa nji dysh, me thane, n'kulete,
Me i shkue Europes poshte e perpjete;
Si ku al pleq qi fshohen n'knete,
Pa tagji -pa kashagi
Perse askush nuk deI me i ble:
Si mo' Zot! rna keq per ne,
Qi gjithmone e kern' mate vrapin
Ma te madh se kern' pase hapin.
E vertete se ky Kole Thaci
Vjet der m' gju kerrciket i zgaqi
Edhe i ra detit pertej,
Me do tjere financjer t 'mdhej:
E nper Rome e... shishe t'Kjantit
Na ka vojte ne banke t'Brabantit,
, Diku larg atjen'Belgjike,
Per me lypun metelike.
Vec se rruga i vojt bihlude,
Edhe i shkuen paret zollude;
Pse "Brabanti", si un kam ndie,
Po kish kene nji bastanxhi
Qj epte vete, po, kastraveca
Per sherqij, edh' epte speca
Per tomate e patlixhana,
Kshtu qi Kola -ate e paste nana! -
Tane korrnarne e pune te mdhaja,
Kthej n' Tirane me i kaIe mushkaja;
E te mjeres moj Shqipni,
Qi ministra e tevahi
Do t'i laje me ar flori,
Prap nper kambe iu vuer Jullari,
Edhe i mbet nen bark samari.
Tash qi kasha mbet filuze
E bese kush s'na zen p'r'i rruze,
Po na thone se ky Kole Thaci
Ka cue kashen te kovaci,
Thate ngarkue mbi dy shilurtha,
Per me ndreqe me te do kurtha,
Qi me i ngrefe mande:j n'Shqipni,
Do n'Gegni -e do n'Toskni,
Ku ma fort t'ket gjase e ishkile,
Se bjen mbrenda ndonji skile -
Ndonji skile britanike,
A ndo'i shqarth prej Amerike,
T'cillve shtrejt po u bante lkura.
Vec ka thane Ali Klisura,
N'Parlament kur e kane pvete,
Se kjo rune asht "peshk ne det't,
E prej saj kurrgja n'kulete
Nuk i hine s'mjeres Shqipni.
Par po e zame, zotni, se Kola
Po ka pare e po ka t'holla,
Per me tnkambun kete Muze:
Arkeologun, por,ku e ke?
Pse un e dij, more bablok,
Se muzeu pa Arkeolog -
Arkeolog i dame me gisht,
Asht si spata e re pa "bisht".
.MINISTRI
Un kete pune'e kam mendue,
Edhe fjale prandej t'kam cue
Per me ardhe me u pjeke me mue,
Pse Arkeolog un t: kam emnue -
Arkeolog edhe antikvar,
Per me mkambe Muzen kombtar.
BABATASI
Ama".jarebi... Zotni,
E ke gabim; pse un s'e di
Se ku shpin 'ka Arkeologjia.
Me shka m'duket, lum zotnija,
Ti me mue po don me u talle.
MINISTRI
Jo ,pra, ja, s'po due me u prralle.
A di' shka, more babtok,
Me u ba nieri Arkeolog
Pune evshtire nuk asht nder ne,
Si Arkeolog, ti tjeter s'ke
Vec;: me rmue, ndo'i here ne dhe,
Me gjete vorba a palare,
Me mbledhe shtamba e karratyqe
Hekuraqe e helezy'qe:
Me barte gur e shtylla t'thyeme,
Megjetekund ndo'i xhybe t'shkyeme,
Qi pat veshe rnotit ndo' i plake,
Ndo'i stravece me e gjete t' pa thake:
Me grurnbllue brisq e hiqake,
Ndo' i topanxhe t 'veshne n 't.eneqe,
A ndo'i "ltine" te pa ngaskeqe
E njikso partallesh tjera,
Qi edhe n'pleh gjinden herhera.
Ase n'dore t'ndonji tellallit
Kur ndokush, ngushtue prej hallit,
Qet me shite fraget e t'et,
A ndo'i tjeter mallimet.
Sa per kaq, kishem me thane,
Mjafte qi nieri te kete zane
Ndo'i rrushdije -a iptadije,
E ndo'i fjale edhe t'a dije
,A. latin ase greqisht
-Par mjafton edhe turqisht -
Se Arkeologaj dei me nam.
Pra kto fjale per tash po i larne.
Ti n'Shqipni Arkeolog sod je:
Qe dekretln tek e ke,
Me nenshkrim te zyres s' nalte.
Bote Tirana ka, edhe balte,
Ka dibralle. jevk e ustallare;
Pre qerpiq, e sa ma pare
Hinia punes s'ketij Muzeut
Per lulzim ndere t'Atdheut.
T'u ngjatet jetal Ma s'mund t'rri,
Pse do t'shkoj n'Kryerninistri,
Ku Ministrat jane bashkue
Per do cashtje me u ksillue
(cohen e dalin te dy)
Rruge
BABAT ASI
(tue fole vedi me vedi)
Se, per Zotin -kjofte levdue! -
Me shka vete po jam tue pa,
Gia Shqipnia n'dore nuk ka
E as perparakjo s'do t'vete,
Q'se Ministrat ndajne dekrete,
Pa peshue nji hefe ma s'pari
Se ~'zotsi mund t'kete zyrtari,
E q'se fatii Atdheut te.shkrete
Mujtka ajsod edhe me mbete "
N'dore t'do njerzve, per t'cillt vete
E as kurrkush, kujtoj, s' di gja
.Se c'shirok a se c'murra
Na i ka hjedhe e pru n' kete dhe.
E po kush di gja nder ne "
Per nji pale, qi ktu n'Shqipni :,
Po rruejn petlla e "kabuni",
E rrmejn rroga n'ar flori,
Kush di gja, po tham, zotni,
Se ku i kane gjak e gjini,
Se ku i kane kta plang e shpi,
Stane, pleme, vathe e gji?
Pasaporlat kush ua pav,
Per me thanese kta s'jane Slav,
Nuk jane Slav, Turq, as Bulgare,
Par jane fj'esht hurra Shqiptare?",
Shka punuen kta per Atdhe?",
Ku jane krenat qi kane pre?".
Librat'shqip qi kane botue?..
.Edhe ndihmet qi kane kushtue
Per triumfte liris s'one?
Per pose emnit se si u thone,
Kurrkush gia nuk di, per ta;
Nuk di gja, par megjithkta;
Megjithse edhe t'pa zotsi,
Na po e sQofim ke n' Shqipni
-Qeni t'zo'n ma ku s'po e njeh -
Na jane ngrefe si gjelat m'pleh,
E pedanta e "Don Kishjote",
Me nji hije krejt kokote,
Tuj u mbajte per liberala,
Per modern e oksidentala,
-Sidomos n'kto'kohet e mbrame -
Pjellin ligje, vjellin pro grame,
Apin urdhnaedhe dekreta,
Sjellin gjinden poshte-perpjeta,
E n'kete mnyre cdo perparim
Kane pengue, e mbrende n' sundim
Njerz e rune kaq kane pshtjellue,
Kaq perzie e kaq ngatrrue,
Porsi floket e atij harapit,
Sa qi mbrende ne krye t'nji krapit
Ka ma shum, thom, harmoni
E tendence per qytetni,
Se n'shtet t'one,- Eh, moj Shqipni!
Fort po drue se nji dite ngusht
Ke me ra, 'e kryet ne grusht
Ke m' e kape, pa pase pi musht,
Q'se do njerz, qi kush me i zane
S'kisht'per peng as per dorzane,
1\1' kurriz t'and po sjellin paten, ,
Edhe m'mjalte po e mbajn sod spaten:
T'cillt ngerdheshe m'nipa t'Kastriotit,
Kndojne at kangen, si 'i hefe motit:
"Tshkojme e t'hame na voe t'fergueme
Ke ajo ndrikulla e hutueme"
E kjo ndrikull.a e pa mend
Ti Shqipni je, t' tham p'r timend:
Pse, po mendt t' i kish' ti tok,
Sod s'do t' ishe un Arkeolog,
E as do njerz, besa, per t'gjalle,
Kurr Ministra s'do t' ki'n dale;
Po pse mendt ti m'vend s'i ke,
Prandej kot rrermoj un n' dhe,
E batallat, varg e vister,
Bahen "Pashe" bahen "Minister"
Ei biejn shtjelm ,sahanit t'shllines,
Kah ty t' hjekin dredha shpines;
E pa i qite zavall 'kaptines,
-Pa prek pende -pa prek parmende,
!Tuj u falle -tuj u gervalle,
Po t'i hjekin spik ksaj jete,
Qi ma mire nuk ka ku vete.
Xllepill plot e barkun koder:
S' ka si u ve'ma mire kjo Ioder.
Nji lule vjeshtet
N’atë rrahe t’dekne mbrenda vorrit t’errshem
Tash pluhën je. Ata dy sy t’janë errun,
Ku qiella prirej me sa hana e diella
Terthores s’epër m’sharte vrejn t’njerzimit!
T’janë sosun fjalët e ambla e plot urti,
E ai za t’asht kputë, i cilli bite m’zemër
Si kumbë liret t’tingllueshme, qi prej s’largut
Ndihet tue ra, kur dora e prekë e msueme!
Ehu! po; “deka, qi baras m’derë t’pellazvet
Trakllon, si m’trinë t’kolibavet,” ku i vorfni
Me lot njomë bukën, ty edhe ajo ke dera
T’traklloi, e ti kalove porsi voesa
E natës kalon, kur dielli vjen me shndritun
Mbi kobe t’dheut. Sot përmbi vorr t’kanë bijtun
Hithat e madergona! ’I kryq dullijet,
Qi e përshpirtshme nji dorë ta vu te kryeni,
Ndër to ka hupë, as tjetër send trishtimin
E vorrit nuk ta zbutë, posë va’it t’trishtueshëm
Të hutit t’natës, qi nëpër curra t’malit
Dhimbshem në rreze t’hanës rrin tue gjimue! . . .
Njai grumbull gursh, qi m’vorr t’randon përsypri,
Vetë gjaksorit t’pashpirt, qi mbyti nierin,
Lugat i duken, n’hikë kah t’bjen nget vorrit,
Edhe t’përqethët atë botë i shkon n’për zemër.
Po, a thue, krejt deka n’asgjasend t’përpini
E, posë se do kocijsh edhe ’i grusht pluhen,
Nuk t’la tjetër? Jo! N’prehen t’Amëshuemit
Pjesa ma e mira e jotja ka flutrue
Me gzue n’dritë t’qiellvet, ku pushon dishiri
I nierit t’drejtë, si drita m’sy kthiellun
Po, po, se përtej vorrin shpirti i nierit
Gjallon për jetë! Njeky mendim i ambël
Deken e zbutë e vorrin ban t’pëlqyeshëm,
Kur zemrën fa’i s’e grisë. Prej ktij mendimi
As vetë per ty s’lotova shum, kur ndjeva
Se diqe: se n’ma t’mirën lule t’motit
E lae ti ketë shkreti, ku shuen e Drejta
E paudhnija, ku sundon mizore;
Ku i zhyemi m’vese sod me dorë dhunuese
Vesin shinon me Theta t’zi, e selija
M’rrashta t’përgjakshme t’njerzvet m’kambë, ku mbahet.
Ehu! po, se shpirti i yt, kulluet si rrezja
E diellit, qi përfton lulet e erandshme,
Kur bora dehet, s’mujt me e bajtë qelbsinen
E randë t’ktij sheklli t’zi; por fletët i rrahi
Kah jeta e dytë, ku Njai qi rruzullimin
N’themel e dridhë veç me ’i vetimë t’qerpikut:
Amshon n’lumni shka Atij t’i ket përgja.
S’kje toka, jo, për ty kje qiella!
E tash, qi vetë jam tue ravisë kto karta,
Ti, kushedi, n’per vrrije t’amëshueme
Shkon tue kërkue për lila e drandofille,
Qi s’dijn me u veshkë e ndreqë me ta kunora,
Për me u lulzue mandej ndër t’zjarrtat valle,
Qi nëpër vrrije rrijn tue kndue t’Parrizit:
Ku, fletët e arta bashkë kryqzue me Engjuj,
Kndon Zotit lavde n’për ylbera t’qiellit:
A, marrë krejt n’t’pam t’s’hyjnueshmes faqe t’Zotit,
Porsi m’pasqyrë t’kulluet skjyrton shestimin
E rruzullimit, vu prej s’eprës Mende,
E cila n’t’kenun sendet thirri t’tana
Prej hijevet t’kthellueshme t’asgjasendit,
Kur bani Ajo furin me heshtë t’thellimit,
E me ’i fuqi t’pamatne prapi terrin
E pakthellimit, qi atje n’t’skajshmet megje
T’ktij sheklli ndihet mnershëm tue gjimue,
Kah për ledhe plandoset t’rruzullimit,
E aty, n’atë dritë plot ambelcim dashtnijet,
Qi porsi lum i kjartë prej Atit t’Dritvet
Gjithkah dikohet nepër verë t’Parrizit,
Shpirtent e lum krejt m’rreze tu’ i pershi,
T’kthiellta ti i prirë t’vërtetat, t’cillat Hyji
Desht t’muzta nierit ma ia lanun t’shkrueme
Nder fletët t’hyjnueshme t’t’amëshuem Ungjillit.
Oh! sa e sa herë, kur n’mbrame shuen natyra,
E tjetër s’ndihet, veç se rryma e prronit,
Qi përmallshëm gurgllon n’per rrajë e curra
Un’, lodhë mbi letra t’t’dijshëmvet t’kahmotit,
Mbas t’cillvet fjalën rrij tue lmue shqyptare,
Dal në dritsore me kundrue shatorren!
Qi i Lumi t’kthielltë ia vuni rruzullimit,
E kqyri hyjt, qi, thue, se njaq sy Zotit
Flakojn mbi dhe — kushdi, për me felgrue
Nierin, qi egrue ma fort prej mnerës s’territ
Përbluen punë t’mbrapshta: — e atë botë mendoj për ty.
E, ku ta shoh ma t’flakshmen tue xhixhllue
Nji hyll, aty selin’ un’ tham me vedi,
Ti do ta kesh, e syt m’atë hyll pa da
I nguli, e m’bahet si me t’pa. Me emën
Un t’thrras atëbotë n’per terr. Nji vaj bylbylit,
Qi përmallshëm ndër gemba rrin tue kja
Fatin e vet, e ndoshta, zojt e dashtun,
Jehonë m’i bahet t’grishunit; e m’duket
Se bisedoj me ty! . . . Nuk dekka i miri,
Jo kurr; e sidomos nja’, i cili ti zemër
E len mbrapa m’e ankue. Prej vorrit t’errshëm,
Gjumin e dekës ku ai ban, na i flet mendimit,
Ambel edhe na nzitë kah punët e mbara,
E n’mende tonë gjallon. — Kur Aleksandri
Prej Bregut t’Matës ngallnjyes u kap ke vorri,
Ku shuen idhnimi i Prisit t’Mirmidonvet,
Qi atje nën She vorfnoi me aq djalë Ekuben,
Iu ndez aty flakë zemra kah lumnija.
Mbi njatë vorr, po, u betue me ngulë flamurin
N’skaj t’dheut, e prej selis’ me i zhdrypun mbretent;
E atëherë përpara tij tanë bota shuejti.
Mue edhe, qi sheklli e nji dishir lirijet
T’thepisne raven m’ia kanë shtrue gjallimit,
Mue, po, edhe zemra mbi vorr tand t’përvujtun
M’ndezet kah punët e mbara e kah burrnija.
Përmbi vorr tand, po, xa të fortë me e mbajtun
Besen e dhanme — e miqasin e zanme;
Për fe e për atme n’ball me i dalë rrezikut:
Të ligshtit dorën me ia njitë e t’fortin
Mos me e gledhue; kur t’jet me u thanë e drejta,
Mos me i shmangë syt’ prej cakut, n’t’cillin mendja
Dishron me u kapë, as kurr mos me u ligshtue
Ndër sa t’vishtira, qi t’na sjellin motet.
Po, po! se pre’ atij vorri kam me shkepun
Hovin kah punët e mdhana. Ai kryq dullijet,
Mneren e vorrit qi ta zbutë, ai qanderr
Ka me m’kenë ndër salvimet: Engjlli i Zotit,
Qi rojës besnik fuqit t’i pruen mizore,
Gjumin e dekës në vorr mos me t’turbllue,
Der qi të shkimen n’qiellë e hana e dielli
E t’ngele moti e sheklli mbarë t’rroposet,
E t’vijë dita e gjyqit t’rruzullimit,
Ai ka për t’m’kenun zana. E atëherë pa u tutun
Zhgjetat e prehta e t’zjarrta kah me i prehun,
Ai kundra vesit do t’ia lshoj njerzimit:
Atë herë un kangët kam me i ndërtue kreshnike,
Me t’cillat botës un do t’ia la të shkrueme
Se shka viejn armët besnike n’dorë t’shqyptarit.
E me kangë t’mija ’i përmendar t’madhnueshëm
M’vorr tand kam për t’ndërtue, të cillin motit
Me fletë të ngrita kot ka për ta rrahun;
Pse, si curr, qi n’mjes t’detit rreh tallazi,
Edh’ ai njashtu do t’jesë ndër gjire t’motit
Qi bumbullojn mbi faqe t’rruzullimit.
Atëherë prej bjeshkvet kanë me u djergun zanat
E me të njoma vjollca e drandofille
Vorrin kanë me t’vallue, e kanë me rritun
Me shum kujdes për qark selvija t’blerta;
E shtektarit mundqar, qi n’ato hije
Ka me xanë vend, me ndalë pak gja t’dihamet,
Kanë me i kallzue se sa pjesë qiellet vrani
Deka n’atë vorr. E atë botë i largë shtektari
Të lehtë dhen ka me t’urue, e t’paqta e t’buta
Shinat e borën: e, kur n’male t’veta
T’dredhojë ke stani, fmis’ ka me i kallzue
Shka ndjeu për ty. E fmija e tij aso bote
Emnin tand kanë për t’kndue, e vrrini e bjeshka
Gjithmonë i ri, tue njehë furit e mnershme,
Ambël prej emnit tand kanë me jehue.
Me majë t’briskut kanë me shkrue mbi lisa
Me shkrola t’njohtne veç e prej barivet:
Kanë me u rritë lisat, përse spata as reja
S’e prekin tanden, ku asht ravisë aj emën:
E tu’u rritë lisat kanë me u rritun shkrolat;
E kshtu ma t’kjarta mbas disa qindvjetve
Nipat ma t’vonët me i këndue, e emni
Sa t’bjerë dielli tokës ka me t’u kndue.
N’atë rrahe t’dekne mbrenda vorrit t’errshem
Tash pluhën je. Ata dy sy t’janë errun,
Ku qiella prirej me sa hana e diella
Terthores s’epër m’sharte vrejn t’njerzimit!
T’janë sosun fjalët e ambla e plot urti,
E ai za t’asht kputë, i cilli bite m’zemër
Si kumbë liret t’tingllueshme, qi prej s’largut
Ndihet tue ra, kur dora e prekë e msueme!
Ehu! po; “deka, qi baras m’derë t’pellazvet
Trakllon, si m’trinë t’kolibavet,” ku i vorfni
Me lot njomë bukën, ty edhe ajo ke dera
T’traklloi, e ti kalove porsi voesa
E natës kalon, kur dielli vjen me shndritun
Mbi kobe t’dheut. Sot përmbi vorr t’kanë bijtun
Hithat e madergona! ’I kryq dullijet,
Qi e përshpirtshme nji dorë ta vu te kryeni,
Ndër to ka hupë, as tjetër send trishtimin
E vorrit nuk ta zbutë, posë va’it t’trishtueshëm
Të hutit t’natës, qi nëpër curra t’malit
Dhimbshem në rreze t’hanës rrin tue gjimue! . . .
Njai grumbull gursh, qi m’vorr t’randon përsypri,
Vetë gjaksorit t’pashpirt, qi mbyti nierin,
Lugat i duken, n’hikë kah t’bjen nget vorrit,
Edhe t’përqethët atë botë i shkon n’për zemër.
Po, a thue, krejt deka n’asgjasend t’përpini
E, posë se do kocijsh edhe ’i grusht pluhen,
Nuk t’la tjetër? Jo! N’prehen t’Amëshuemit
Pjesa ma e mira e jotja ka flutrue
Me gzue n’dritë t’qiellvet, ku pushon dishiri
I nierit t’drejtë, si drita m’sy kthiellun
Po, po, se përtej vorrin shpirti i nierit
Gjallon për jetë! Njeky mendim i ambël
Deken e zbutë e vorrin ban t’pëlqyeshëm,
Kur zemrën fa’i s’e grisë. Prej ktij mendimi
As vetë per ty s’lotova shum, kur ndjeva
Se diqe: se n’ma t’mirën lule t’motit
E lae ti ketë shkreti, ku shuen e Drejta
E paudhnija, ku sundon mizore;
Ku i zhyemi m’vese sod me dorë dhunuese
Vesin shinon me Theta t’zi, e selija
M’rrashta t’përgjakshme t’njerzvet m’kambë, ku mbahet.
Ehu! po, se shpirti i yt, kulluet si rrezja
E diellit, qi përfton lulet e erandshme,
Kur bora dehet, s’mujt me e bajtë qelbsinen
E randë t’ktij sheklli t’zi; por fletët i rrahi
Kah jeta e dytë, ku Njai qi rruzullimin
N’themel e dridhë veç me ’i vetimë t’qerpikut:
Amshon n’lumni shka Atij t’i ket përgja.
S’kje toka, jo, për ty kje qiella!
E tash, qi vetë jam tue ravisë kto karta,
Ti, kushedi, n’per vrrije t’amëshueme
Shkon tue kërkue për lila e drandofille,
Qi s’dijn me u veshkë e ndreqë me ta kunora,
Për me u lulzue mandej ndër t’zjarrtat valle,
Qi nëpër vrrije rrijn tue kndue t’Parrizit:
Ku, fletët e arta bashkë kryqzue me Engjuj,
Kndon Zotit lavde n’për ylbera t’qiellit:
A, marrë krejt n’t’pam t’s’hyjnueshmes faqe t’Zotit,
Porsi m’pasqyrë t’kulluet skjyrton shestimin
E rruzullimit, vu prej s’eprës Mende,
E cila n’t’kenun sendet thirri t’tana
Prej hijevet t’kthellueshme t’asgjasendit,
Kur bani Ajo furin me heshtë t’thellimit,
E me ’i fuqi t’pamatne prapi terrin
E pakthellimit, qi atje n’t’skajshmet megje
T’ktij sheklli ndihet mnershëm tue gjimue,
Kah për ledhe plandoset t’rruzullimit,
E aty, n’atë dritë plot ambelcim dashtnijet,
Qi porsi lum i kjartë prej Atit t’Dritvet
Gjithkah dikohet nepër verë t’Parrizit,
Shpirtent e lum krejt m’rreze tu’ i pershi,
T’kthiellta ti i prirë t’vërtetat, t’cillat Hyji
Desht t’muzta nierit ma ia lanun t’shkrueme
Nder fletët t’hyjnueshme t’t’amëshuem Ungjillit.
Oh! sa e sa herë, kur n’mbrame shuen natyra,
E tjetër s’ndihet, veç se rryma e prronit,
Qi përmallshëm gurgllon n’per rrajë e curra
Un’, lodhë mbi letra t’t’dijshëmvet t’kahmotit,
Mbas t’cillvet fjalën rrij tue lmue shqyptare,
Dal në dritsore me kundrue shatorren!
Qi i Lumi t’kthielltë ia vuni rruzullimit,
E kqyri hyjt, qi, thue, se njaq sy Zotit
Flakojn mbi dhe — kushdi, për me felgrue
Nierin, qi egrue ma fort prej mnerës s’territ
Përbluen punë t’mbrapshta: — e atë botë mendoj për ty.
E, ku ta shoh ma t’flakshmen tue xhixhllue
Nji hyll, aty selin’ un’ tham me vedi,
Ti do ta kesh, e syt m’atë hyll pa da
I nguli, e m’bahet si me t’pa. Me emën
Un t’thrras atëbotë n’per terr. Nji vaj bylbylit,
Qi përmallshëm ndër gemba rrin tue kja
Fatin e vet, e ndoshta, zojt e dashtun,
Jehonë m’i bahet t’grishunit; e m’duket
Se bisedoj me ty! . . . Nuk dekka i miri,
Jo kurr; e sidomos nja’, i cili ti zemër
E len mbrapa m’e ankue. Prej vorrit t’errshëm,
Gjumin e dekës ku ai ban, na i flet mendimit,
Ambel edhe na nzitë kah punët e mbara,
E n’mende tonë gjallon. — Kur Aleksandri
Prej Bregut t’Matës ngallnjyes u kap ke vorri,
Ku shuen idhnimi i Prisit t’Mirmidonvet,
Qi atje nën She vorfnoi me aq djalë Ekuben,
Iu ndez aty flakë zemra kah lumnija.
Mbi njatë vorr, po, u betue me ngulë flamurin
N’skaj t’dheut, e prej selis’ me i zhdrypun mbretent;
E atëherë përpara tij tanë bota shuejti.
Mue edhe, qi sheklli e nji dishir lirijet
T’thepisne raven m’ia kanë shtrue gjallimit,
Mue, po, edhe zemra mbi vorr tand t’përvujtun
M’ndezet kah punët e mbara e kah burrnija.
Përmbi vorr tand, po, xa të fortë me e mbajtun
Besen e dhanme — e miqasin e zanme;
Për fe e për atme n’ball me i dalë rrezikut:
Të ligshtit dorën me ia njitë e t’fortin
Mos me e gledhue; kur t’jet me u thanë e drejta,
Mos me i shmangë syt’ prej cakut, n’t’cillin mendja
Dishron me u kapë, as kurr mos me u ligshtue
Ndër sa t’vishtira, qi t’na sjellin motet.
Po, po! se pre’ atij vorri kam me shkepun
Hovin kah punët e mdhana. Ai kryq dullijet,
Mneren e vorrit qi ta zbutë, ai qanderr
Ka me m’kenë ndër salvimet: Engjlli i Zotit,
Qi rojës besnik fuqit t’i pruen mizore,
Gjumin e dekës në vorr mos me t’turbllue,
Der qi të shkimen n’qiellë e hana e dielli
E t’ngele moti e sheklli mbarë t’rroposet,
E t’vijë dita e gjyqit t’rruzullimit,
Ai ka për t’m’kenun zana. E atëherë pa u tutun
Zhgjetat e prehta e t’zjarrta kah me i prehun,
Ai kundra vesit do t’ia lshoj njerzimit:
Atë herë un kangët kam me i ndërtue kreshnike,
Me t’cillat botës un do t’ia la të shkrueme
Se shka viejn armët besnike n’dorë t’shqyptarit.
E me kangë t’mija ’i përmendar t’madhnueshëm
M’vorr tand kam për t’ndërtue, të cillin motit
Me fletë të ngrita kot ka për ta rrahun;
Pse, si curr, qi n’mjes t’detit rreh tallazi,
Edh’ ai njashtu do t’jesë ndër gjire t’motit
Qi bumbullojn mbi faqe t’rruzullimit.
Atëherë prej bjeshkvet kanë me u djergun zanat
E me të njoma vjollca e drandofille
Vorrin kanë me t’vallue, e kanë me rritun
Me shum kujdes për qark selvija t’blerta;
E shtektarit mundqar, qi n’ato hije
Ka me xanë vend, me ndalë pak gja t’dihamet,
Kanë me i kallzue se sa pjesë qiellet vrani
Deka n’atë vorr. E atë botë i largë shtektari
Të lehtë dhen ka me t’urue, e t’paqta e t’buta
Shinat e borën: e, kur n’male t’veta
T’dredhojë ke stani, fmis’ ka me i kallzue
Shka ndjeu për ty. E fmija e tij aso bote
Emnin tand kanë për t’kndue, e vrrini e bjeshka
Gjithmonë i ri, tue njehë furit e mnershme,
Ambël prej emnit tand kanë me jehue.
Me majë t’briskut kanë me shkrue mbi lisa
Me shkrola t’njohtne veç e prej barivet:
Kanë me u rritë lisat, përse spata as reja
S’e prekin tanden, ku asht ravisë aj emën:
E tu’u rritë lisat kanë me u rritun shkrolat;
E kshtu ma t’kjarta mbas disa qindvjetve
Nipat ma t’vonët me i këndue, e emni
Sa t’bjerë dielli tokës ka me t’u kndue.
Kataklizmi i rruzullit
At ditë disi tu’ u matë u çueka dielli;
E as dritë ai nuk po bate. Njato rreze,
T’cillat motit t’shkelxyeshme e t’xeta ngrohshin
Gjit e plleshem t’natyrës, e gjallë mbi shekull
Mbajshin flakën e jetës, ato të zbeta
E t’marrta dheut po i bijshin: thue se gurra
E dritës isht’shterrë. Por pesha e rruzullimit
Ajo ’dhe atë ditë e ngathët e disi rryetas
Asaj ravës s’hershme (neper eter t’cillen
Gishti ia çili Perëndis’ s’Amshuem),
Po i bite, e, shtekut, n’kavaljete t’shkueme
Rrahun me hap t’sigurtë, zattette prore:
Si ajo mokna, qi, veglash grisë prej kohe,
Ngurrueshëm lshon e ngelë pa da nder dhambza
E as n’punë ajo, ma s’hin. T’thjermët e Empirit
— Ata t’bredhun të dritës s’lumnis s’Parrizit --
Krejt isht’irnue. N’mjedis t’terthores s’qiellit
Hana pergjakun ndryshe ajo nuk date,
Veç si varra n’krahnuer t’nji djali t’vetëm
Kmishën e dekës ka’atij ia veshë e ama.
Hyjt’ dhe ata, vjetrue e shterrun dritet,
M’qiellë xhixhllojshin si flaka e nji kandili,
Qi m’tryezë skamnore vjen t’u shue n’vedvedi,
Ke voj nuk ka m’u ushqye, e n’terr n’gjysë t’bukës,
T’vorfnin e ngratë e len; aq sa njat lode,
Qi prej sysh i kjason mbi koje t’mykuna
Ma as bulku i voters s’mund t’ia shohë . . . Mbarsë ajri
Me miazma morijet, mbi gja t’gjalla
E m’njerz randote porsi plumb, e t’liga
T’pranshme e t’vshtira përftote; e u shuete nieri
E u shuete gjaja e gjallë, si shuhet bari
Për nen kosë t’bulkut. S’t’shihte syni tjetër,
Veç se vorre e stervina. Pse edh’ as toka
Ushqim ajo ma s’epte, e m’shekull uja
Bate kerdi. Jo n’popuj ma, jo n’fise
Mbledhë gjindja u shihshin tok, por kokrra kokrra:
Si njata shpendt shtektarë, qi atje kah vjeshta
T’dam çetet t’shokvet, duken tue flutrue
Aty-ktu n’për pullaze, mjesa dimni
Jetën mos t’ua shkurtojë. — Me gjithçka mnija
E zemra e keqe prap sundonte m’shekull;
E mbërthye m’shoqishojn, prap njerzt u grijshin
E u coptojshin ndër lufta e ndër degame,
Si kjen coptue gjithmonë, q’prej se pik’ s’parit
Zemrën e nierit kuprracija e flligji.
Kur qe, si atë ditë (sado qi zhargas) dielli
U kap, mje m’cak, për gjysë ku dahet dita
E buka n’arë prej shpijet i shkon bulkut,
Ati i Pushtetshëm nalt prej fronit t’qiellvet,
Neveritun mbi t’fyeme t’randa t’shekullit,
Porsi dy t’rrebta e t’zjarrta rrfe mizore
Ngerthen Ai vetllat m’rruzullim t’shemtuem,
Edhe vranët e kundron. Per nen shkreptima
T’asaj mëni s’hyjnueshme; qi prej syve
Idhtë i vetote, hana, hyjt e dielli
E toka u pin, e ngelen n’vend pa luejtun,
Pezull fatin e mbramë tue pritun. Toka,
Pingul të cillën rrezja e syut t’hyjnueshëm
Flakë e zhgjetote, u dridh e fill prej angrash
Ma s’permbrendshme bulroi me ’i gjamë t’trishtueshme
E u trand shimje m’themel. N’atë gjamë ushtueme
Gollet e rruzullimit Himalaja,
Si gur gëlqerje n’ujë, krejt u turshi;
E u shem Italja, kthelltë e cilla n’gjire
T’tallazevet t’perpishme t’detit humbi;
N’det edhe ’Albjona u shue; e u derdh Stambolla
N’Bosfor. Pellas ma n’shekull s’mbet, flligshtija
Ku t’mujte ajo me u picakue e pandershme
E shpirt e trup prap me ia kalbun nierit
Veç po, syni i t’Amshuemit m’atë gjamë t’botës
Ai nuk vetoi, as nuk u zbut; por tjera
Sharte ma t’randa m’rruzullim skjyrtote,
Kah, ndezun zhari prej zemrimit t’mnershëm,
I shkrepshin shkndijat si n’për grykë t’Vulkanit;
Aq sa friget u kput vallja e Parrizit,
E shkrehën valle e shuejtën lyra t’ambla,
E vetë banorët e qiellvet nëpër lugje
E n’për lulishta gjith herë t’njoma u strukën,
E qiella u hesht.
Po; m’krena t’Kerubijvet.
Rregji i madhnis’ felgruese ndejë peshtetun
E ftyret vra, si nji thellim i kobshëm:
Mbasi atë cak sheklli kapërcei me t’fyeme,
T’cillin Mishira ia pat vu e pamatne
Kurr mos me e kcye, e n’Dije t’vet i Lumi
Dau me rroposë rruzllimin: Ai kah dielli
U prir e n’rribë t’tufanit t’mnis s’hyjnueshme
Prej fronit t’vet i fryni. E flaka e diellit
U fik. E kobshme nji terrinë atë hera
Mbi rruzullim u shtri: e njerzt mbi shekull
N’për terr ravgojshin, porsi mijt ndër vorre,
Kah mnis’ shemtuese e’Perëndis t’idhnuem
Dojshin me i hikë. Por nuk i hiket Zotit!
Njatë dorë t’pushtetshme mbasandej, me t’cillen
Për sa e sa qinda kavaljetesh mbajti
Peshën e rruzullit, Perëndija e struku
E natyrën e lshoi pa zot. Trishtueshëm
Krisen thithat e shekllit: e rrmores
S’humnerës s’rrmbyeshme t’t’kthellët avisit
Kulihum shtielli i rruzullimit brishti
E u shem, termagshëm tue rapllue nper kaos.
Nji gjamë, nji krisme, atë botë, e nji rropamë
Elementash u ndie, kah vlojshin, ziejshin,
E nder gomna shunglluese t’njanitjetrit
U shkapërdredhshin me duhi thellimit,
Tue bumbullue n’për shekull. Hyjt e qiellit
Ata, edhe, dalun jashta rrethit t’hershëm,
Me zhumhur t’tmerrshëm n’pakthellim u rrposshin
Ka u ndeshin, ka’ u përpiqshin, e u turrshijshin
E flauri kah nëpër kaos u derdhshin.
N’per tym, mandej, n’per pluhën e re t’murrta,
Qi shekllin kand e kand kishin mberthye
Shkrepte pa da rrufeja, porsi shkrepin
Shkndijat n’per tym t’dullijavet. Prej duhmet
E prej tërmetit, tue bulritë frigueshëm,
Toka edhe trandej, e, si gogel dushkut
M’ujë shkundullitej n’rrymë t’atij thellimi.
Kur qe, ’i kometë n’mes t’kataklizmit t’mnershëm,
Shkrepun prej seprit, kulihum n’teposhte
Me zhaurrimë t’perfrigueshme goromiset
E m’Oqean Atlantik pingul plandoset.
Trandet toka m’atë t’ndeshun: ujët e detit
Jashtë lugut s’hershëm del, e dynden sklafat
E kernalles n’përpjetë si bjeshkë, si male,
Të cillt mandejna, me furi përpise
Shkul kah Europa e n’Amerikë dikohen
E shkapërderdhen përmbi Afrikë t’zharritne:
Merr dhen’ boena. Felgrueshëm tue gurgullue
Tallazi male kapërcen e kodra,
E m’rrymë t’gjirevet t’veta rrmben qytete,
Mbretni përpin, e shkim gja t’gjallë e nieri,
E gjithshka dora kavatoi njerzore.
Por, po; t’gjith ujët e Oqeanit s’mujt me i shlye
Njollet e gjakut t’njerit, t’cillat vritshin
Ene kah qiella e gjyq prej s’Drejtës s’hyjnueshme
Lypshin me za t’mjeruem. Prandaj i Amshuemi,
Syni i të cillit nuk mund t’shohë pegame
E gja s’i rrshket Atij per pa u ndëshkue,
Premtoi qi flakë m’atë hyll nji zjarm t’u kallte
— M’atë hyll, qi tokën nën peshë t’vet e ndrydhte --
E mbarë dhen’ ta përlante e ta shkrumote.
E qe, xen hylli rebtë m’u shkundullitun.
Xen rebtë m’u trandë, e, tue shpërthye me krisme
Nji det zjarmit flakron mbi tokë t’shëmtueme.
Por edhe zhari, n’gji qi ngrohte bota,
Nen t’rrebtën frymë t’s’hyjnueshmes mni s’t’Amshuemit
Ndezet ai flakë e ma ’i furi trishtuese
Shpërthen n’për zgorka t’dheut nën valë t’Oqeanit.
Ujët e zjarmi m’atëbotë u kapërthyene.
E, anmiq tue kenun, me uturim u ndeshen
E u përlan’. Ulurote deti e dyndte
Mje m’re tallazet. Flaka tue krepatue
E tue fishkllue, mbi det pa da ngërthehej
E me vapa të veta e frushkullote.
N’zhaurrimë t’mnertë t’asaj lufte titanike
Kobshëm gjimojshin viset e rruzullimit
E shungullote kupa e naltë e Empirit.
N’e mbramët m’u lodhë xu deti, e, para zjarmit
N’avull t’u çue, krejt shterri. Zjarmi atëhera,
Lshue pa zangall, iu vesh tërthores s’shekullit,
Edhe krejt e zharriti. Shkrini malet
E kodrat, e kunorat; e dogj fronet
Me shpata e me gjithshka, qi dikur m’shekull
Krenin’ e mbajti m’kambë; e kur s’pat tjeter
Shka me shkrumue, n’hi t’vet u shkim prej vedit,
E toka mbet veç hi e kthhiell: si votra
N’nji shpi të dalne faret, mbasi zjarmi
T’i shuhet e me ferrë dera t’i mbyllet
E kshtu u rrpos sheklli e sosi puna e nierit.
At ditë disi tu’ u matë u çueka dielli;
E as dritë ai nuk po bate. Njato rreze,
T’cillat motit t’shkelxyeshme e t’xeta ngrohshin
Gjit e plleshem t’natyrës, e gjallë mbi shekull
Mbajshin flakën e jetës, ato të zbeta
E t’marrta dheut po i bijshin: thue se gurra
E dritës isht’shterrë. Por pesha e rruzullimit
Ajo ’dhe atë ditë e ngathët e disi rryetas
Asaj ravës s’hershme (neper eter t’cillen
Gishti ia çili Perëndis’ s’Amshuem),
Po i bite, e, shtekut, n’kavaljete t’shkueme
Rrahun me hap t’sigurtë, zattette prore:
Si ajo mokna, qi, veglash grisë prej kohe,
Ngurrueshëm lshon e ngelë pa da nder dhambza
E as n’punë ajo, ma s’hin. T’thjermët e Empirit
— Ata t’bredhun të dritës s’lumnis s’Parrizit --
Krejt isht’irnue. N’mjedis t’terthores s’qiellit
Hana pergjakun ndryshe ajo nuk date,
Veç si varra n’krahnuer t’nji djali t’vetëm
Kmishën e dekës ka’atij ia veshë e ama.
Hyjt’ dhe ata, vjetrue e shterrun dritet,
M’qiellë xhixhllojshin si flaka e nji kandili,
Qi m’tryezë skamnore vjen t’u shue n’vedvedi,
Ke voj nuk ka m’u ushqye, e n’terr n’gjysë t’bukës,
T’vorfnin e ngratë e len; aq sa njat lode,
Qi prej sysh i kjason mbi koje t’mykuna
Ma as bulku i voters s’mund t’ia shohë . . . Mbarsë ajri
Me miazma morijet, mbi gja t’gjalla
E m’njerz randote porsi plumb, e t’liga
T’pranshme e t’vshtira përftote; e u shuete nieri
E u shuete gjaja e gjallë, si shuhet bari
Për nen kosë t’bulkut. S’t’shihte syni tjetër,
Veç se vorre e stervina. Pse edh’ as toka
Ushqim ajo ma s’epte, e m’shekull uja
Bate kerdi. Jo n’popuj ma, jo n’fise
Mbledhë gjindja u shihshin tok, por kokrra kokrra:
Si njata shpendt shtektarë, qi atje kah vjeshta
T’dam çetet t’shokvet, duken tue flutrue
Aty-ktu n’për pullaze, mjesa dimni
Jetën mos t’ua shkurtojë. — Me gjithçka mnija
E zemra e keqe prap sundonte m’shekull;
E mbërthye m’shoqishojn, prap njerzt u grijshin
E u coptojshin ndër lufta e ndër degame,
Si kjen coptue gjithmonë, q’prej se pik’ s’parit
Zemrën e nierit kuprracija e flligji.
Kur qe, si atë ditë (sado qi zhargas) dielli
U kap, mje m’cak, për gjysë ku dahet dita
E buka n’arë prej shpijet i shkon bulkut,
Ati i Pushtetshëm nalt prej fronit t’qiellvet,
Neveritun mbi t’fyeme t’randa t’shekullit,
Porsi dy t’rrebta e t’zjarrta rrfe mizore
Ngerthen Ai vetllat m’rruzullim t’shemtuem,
Edhe vranët e kundron. Per nen shkreptima
T’asaj mëni s’hyjnueshme; qi prej syve
Idhtë i vetote, hana, hyjt e dielli
E toka u pin, e ngelen n’vend pa luejtun,
Pezull fatin e mbramë tue pritun. Toka,
Pingul të cillën rrezja e syut t’hyjnueshëm
Flakë e zhgjetote, u dridh e fill prej angrash
Ma s’permbrendshme bulroi me ’i gjamë t’trishtueshme
E u trand shimje m’themel. N’atë gjamë ushtueme
Gollet e rruzullimit Himalaja,
Si gur gëlqerje n’ujë, krejt u turshi;
E u shem Italja, kthelltë e cilla n’gjire
T’tallazevet t’perpishme t’detit humbi;
N’det edhe ’Albjona u shue; e u derdh Stambolla
N’Bosfor. Pellas ma n’shekull s’mbet, flligshtija
Ku t’mujte ajo me u picakue e pandershme
E shpirt e trup prap me ia kalbun nierit
Veç po, syni i t’Amshuemit m’atë gjamë t’botës
Ai nuk vetoi, as nuk u zbut; por tjera
Sharte ma t’randa m’rruzullim skjyrtote,
Kah, ndezun zhari prej zemrimit t’mnershëm,
I shkrepshin shkndijat si n’për grykë t’Vulkanit;
Aq sa friget u kput vallja e Parrizit,
E shkrehën valle e shuejtën lyra t’ambla,
E vetë banorët e qiellvet nëpër lugje
E n’për lulishta gjith herë t’njoma u strukën,
E qiella u hesht.
Po; m’krena t’Kerubijvet.
Rregji i madhnis’ felgruese ndejë peshtetun
E ftyret vra, si nji thellim i kobshëm:
Mbasi atë cak sheklli kapërcei me t’fyeme,
T’cillin Mishira ia pat vu e pamatne
Kurr mos me e kcye, e n’Dije t’vet i Lumi
Dau me rroposë rruzllimin: Ai kah dielli
U prir e n’rribë t’tufanit t’mnis s’hyjnueshme
Prej fronit t’vet i fryni. E flaka e diellit
U fik. E kobshme nji terrinë atë hera
Mbi rruzullim u shtri: e njerzt mbi shekull
N’për terr ravgojshin, porsi mijt ndër vorre,
Kah mnis’ shemtuese e’Perëndis t’idhnuem
Dojshin me i hikë. Por nuk i hiket Zotit!
Njatë dorë t’pushtetshme mbasandej, me t’cillen
Për sa e sa qinda kavaljetesh mbajti
Peshën e rruzullit, Perëndija e struku
E natyrën e lshoi pa zot. Trishtueshëm
Krisen thithat e shekllit: e rrmores
S’humnerës s’rrmbyeshme t’t’kthellët avisit
Kulihum shtielli i rruzullimit brishti
E u shem, termagshëm tue rapllue nper kaos.
Nji gjamë, nji krisme, atë botë, e nji rropamë
Elementash u ndie, kah vlojshin, ziejshin,
E nder gomna shunglluese t’njanitjetrit
U shkapërdredhshin me duhi thellimit,
Tue bumbullue n’për shekull. Hyjt e qiellit
Ata, edhe, dalun jashta rrethit t’hershëm,
Me zhumhur t’tmerrshëm n’pakthellim u rrposshin
Ka u ndeshin, ka’ u përpiqshin, e u turrshijshin
E flauri kah nëpër kaos u derdhshin.
N’per tym, mandej, n’per pluhën e re t’murrta,
Qi shekllin kand e kand kishin mberthye
Shkrepte pa da rrufeja, porsi shkrepin
Shkndijat n’per tym t’dullijavet. Prej duhmet
E prej tërmetit, tue bulritë frigueshëm,
Toka edhe trandej, e, si gogel dushkut
M’ujë shkundullitej n’rrymë t’atij thellimi.
Kur qe, ’i kometë n’mes t’kataklizmit t’mnershëm,
Shkrepun prej seprit, kulihum n’teposhte
Me zhaurrimë t’perfrigueshme goromiset
E m’Oqean Atlantik pingul plandoset.
Trandet toka m’atë t’ndeshun: ujët e detit
Jashtë lugut s’hershëm del, e dynden sklafat
E kernalles n’përpjetë si bjeshkë, si male,
Të cillt mandejna, me furi përpise
Shkul kah Europa e n’Amerikë dikohen
E shkapërderdhen përmbi Afrikë t’zharritne:
Merr dhen’ boena. Felgrueshëm tue gurgullue
Tallazi male kapërcen e kodra,
E m’rrymë t’gjirevet t’veta rrmben qytete,
Mbretni përpin, e shkim gja t’gjallë e nieri,
E gjithshka dora kavatoi njerzore.
Por, po; t’gjith ujët e Oqeanit s’mujt me i shlye
Njollet e gjakut t’njerit, t’cillat vritshin
Ene kah qiella e gjyq prej s’Drejtës s’hyjnueshme
Lypshin me za t’mjeruem. Prandaj i Amshuemi,
Syni i të cillit nuk mund t’shohë pegame
E gja s’i rrshket Atij per pa u ndëshkue,
Premtoi qi flakë m’atë hyll nji zjarm t’u kallte
— M’atë hyll, qi tokën nën peshë t’vet e ndrydhte --
E mbarë dhen’ ta përlante e ta shkrumote.
E qe, xen hylli rebtë m’u shkundullitun.
Xen rebtë m’u trandë, e, tue shpërthye me krisme
Nji det zjarmit flakron mbi tokë t’shëmtueme.
Por edhe zhari, n’gji qi ngrohte bota,
Nen t’rrebtën frymë t’s’hyjnueshmes mni s’t’Amshuemit
Ndezet ai flakë e ma ’i furi trishtuese
Shpërthen n’për zgorka t’dheut nën valë t’Oqeanit.
Ujët e zjarmi m’atëbotë u kapërthyene.
E, anmiq tue kenun, me uturim u ndeshen
E u përlan’. Ulurote deti e dyndte
Mje m’re tallazet. Flaka tue krepatue
E tue fishkllue, mbi det pa da ngërthehej
E me vapa të veta e frushkullote.
N’zhaurrimë t’mnertë t’asaj lufte titanike
Kobshëm gjimojshin viset e rruzullimit
E shungullote kupa e naltë e Empirit.
N’e mbramët m’u lodhë xu deti, e, para zjarmit
N’avull t’u çue, krejt shterri. Zjarmi atëhera,
Lshue pa zangall, iu vesh tërthores s’shekullit,
Edhe krejt e zharriti. Shkrini malet
E kodrat, e kunorat; e dogj fronet
Me shpata e me gjithshka, qi dikur m’shekull
Krenin’ e mbajti m’kambë; e kur s’pat tjeter
Shka me shkrumue, n’hi t’vet u shkim prej vedit,
E toka mbet veç hi e kthhiell: si votra
N’nji shpi të dalne faret, mbasi zjarmi
T’i shuhet e me ferrë dera t’i mbyllet
E kshtu u rrpos sheklli e sosi puna e nierit.
DEKA
Ne darke oso Kukes i lidhet buka . Hija e dekes s'e len rahat. Cohen sofrat e djelmenia kush luen , lush lyen armet , kush keqyre shpatullat. As keto s'diftojne mire , kacel Doda merr lahuten e kendon Gjergj Elez Aline. Mbas kanges Osja qet rojet ne va , mdersa tjeret bien me fjet. Osja s'mbyll sy. S'flejne as anmiqte. Naten nper terr derdhen neper vranine. ne te zbardhun te drites kerset pushka e Kerni Giles. Ndezet flake vendi. Osja lufton si bisha. Ndryhet ne kulle te barutit dhe i ep zjarrm , tue hjelle ne hava vedin e anmiqte. Mbylle kangen nji porosi nanave shkina , qe aty e mbrapa mos t'i mesojne femijet te mesyjne token shqiptare.
Kush t dij, c'ka ai Oso Kuka
qi tue i shkue s'asht sonte buka.
S'po i shkon buka as mishi i dashit
kot nget tryezes a' ndeje per rrashit,
tue perdredhe njato musteqe!
Thone, k pa nji anderr t'keqe
anderr t'keqe , thone , ka pa
mbrame , qi shkoi , porsa ka ra
Ka pa n'anderr se prej Rjeket
kenka nise nji hije deket
ndezun flake , si flake lugatit
qi , tue hecun fushes e shpatit
e nper keneta e nper zallina,
fille po vite kah Vranina
Kur n'Vranine ajo ka mberri
n' " Xhebehanr" paska hi
edhe i dhanka zgjarr barotit
ka palse kulla e ka marre gjame
asht dridhe toka per nen kambe
ka ushtue L'qeni , mali e lumi
edhe Osos po i del gjumi.
Pa kete anderr oso Kuka
a prandej nuk po i shkon buka
a'po i shkon buka as mishi i dashit
kot nget tryezes , a'ndeje per rrashit.
Po ,s'han
buke , vec sa me thane
i lane dueret e del m'njane bri
tue mendue , duhan tue pi.
Sa rrin Osja tue mendue
buke djelmina kane mbarue
cuene tryezat e i peshteten
rrokull odes mandej zateten
kush tue dhene , kush tue kuvende
kush tue luejte"cin-mic" e "hane"
kush tue ly ndo' i cark breshane
nji taga'n n'unuer e mbrehe
fisheket tjetri n'vezme i njehe
Kur xen Osja atje ma vona
Keqyre ate shpatull , Soko Tona
e na thuej a difton gja
pse dishka nakel m'asht ba....
Jo , po , shpat'lla keq diftote
lufte kah"maja"ajo kallxote.
e ka "penda" disa vorre
tym e gjak neper oborre
Prandej Soku erdhe e u vra
kah po e keqyrte n'drite pa za.
Ndoshta shpat'lla , tha , s'a gja
pse per ndryhej fort ka gjase
se na lufte kemi pase
se shum njeri ka me u vra
shum do vorre jam tu i pa.....
Po prej luftes Shqiptaret nuk tuten
Merr , Kacel , nji here lahuten
e na thuej , nji kange shqiptare
s'mbajme na zi pa na qite fare!
Muqe lahuten n'dore Kaceli
m'te "magjarin" n'vend e ngeli
e mbasi per za e ujdisi
keshtu kanges atebote ia nisi:
Kish dale nji Harap prej detit
trim i zi e belaxhi
edhe qitka ' i porez t'rande
ka tri buke pogace per shpi
shate mbase vene per dite me i pi
ka i taroc per mish te zi'
ka nji dash n'mjesdite m'ia pjekun
ka nji skjap per darke m'ia repun.
Njiqind vete n'mejdan ka pre
njiqind vithna qiti faret
njiqind shpia edhe ka djegun.
Kur vojt rendi n'Shqipatri
njati Gjergj Elez Alise
leter t'vrashte i paska cue
ndiej , yi or' Gjergj Elez Ali
mbas dy javesh si t'bjere kjo leter
ti n'mejdan mue ke me m'dalun
pse ty kullat do t'i djegi
mal e verri pse do t'i shkeli
dhen e dhi pse do t'i mjeli
pse edhe gruen rob do ta marr!
Letra Gjergjit n'dore ka ra
Edhe Gjergj fort a vra
fort a vra kur e ka kendue.
Dy jave vehten e ka mbajtun
buke prej derrit ai tue hanger
mish taroci ai tue granun
vene tri vjece tue pi
edhe atin e ka mbajtun
tagji urizit n'strajce tue i qitun
Vene me pi per uje tue i dhanun
Krye dy javesh , mbushun dy jave
vehten Gjergj e ka provue
nji lis t'madh kish ' pase n'oborr
me dy dueret Gjergji e ka kapun
me gjithe toke e ka zhgulun
opet n'vend edhe e ka ngulun.
Kenka mbathe e kenka veshun
paska veshun petka arit
paska ngjeshe shpaten florinit
zgjidhka gjokun pullali
ia ven frenin traqind pullash
ia mberthen me shtate kollona
edhe nanes ai po i ban za
hallalle, nane , ti me me ba
mire e keq , shka kemi folun!
E i ka puthun nanes doren
Amanet , mori ti loke
n'kjofte gjikue me m'pre harapi
lot per mue ti mos me derdhun!
-"Hajt , mor'bir , Zoti te ruejte
se s't'korite , jo , lokja jote"
E ka marre topuzin n'dore
e ka hypun mbi shpine t'atit
edhe a nisun per t'gjate t'shpatit
tue zbardh drita prej sabahit
i ka vojtun n'dere Harapit
"Nadja mire , Harap i zi!
Nuk ke ngae me ndeje sot n'hi
por cau del n'ate fushe t'mejdanit
sot ka dy jave si m'ke cue fjale
sot ty kryet due me ta pre!
Kur ka pa Harapi i detit
n'dere njate Gjergj Elez Aline
shif shka bani atehere Harapi
lekura buejesh per at ka lidhun
Asht tute ati i Gjergj Elezit
e kah Gjergj paska shkue
Mos u tut , bre zogu i atit
gjaja e cofte kurrgja s'mund t'baje
I asht turre harapi i zi
e m'topuz m'ta edhe ka shti
Gjergj kryet po e ka alun
permbi krye topuzi rreshqiti
T'iu drodh Gjergj Elez Alia
dale-kadale , Harapi i zi!
se m'thone Gjergj Elez Ali
E m'topuz m'ta edhe ka shti
M'lug t'dy kraheve ia ka ngjitun
tre pash para n'dhe e ka ngulun
dekun n'toke ra atebote harapi
ka marre djali edhe ka zdrypun
ia ka pre ate krye te zi.
hukubet Zoti e kisht' falun
tri pellambe buzen kishte pasun
kisht'pase veshin sa' i zhgun burri
sa dy vete me te me u mbelue
Kur ka ndie Mbret Sulejmani
paska shkue m'ate dere Stambolle
trim ka e trima s'ka
por si ka trima n'Shqipni
s'i ka Krajli as s'i ka Mbreti
s'i ka toka as s'i ka deti.
Keshtu Kaceli po kendonte
rrokull oda po e vezhgonte
po e vezhgote tue kendue
vec se Osja , trim drangue
veshin kanges s'ia kishte vu
kanga ate nate s'isht' tue i pelqye;
prandej kanga kur u kthye
"zemra t'kendofte!" s'i tha Kacelit
vec se i thote , po , Met Zenelit
merr Vuksanin e Sinanin
edhe merr Kerrn Zagorjanin
edhe dilni sogje n'va
pse mjsenate tash a tue ra
e thone Shkjau se bese nuk ka.....
Keshtu tha Osja e sogjet duelen
Osja e djelmte me fjete u ulen .
Ra me fjet njaj Oso Kuka
po spo flene , jo , Zeliq Gjuka,
nuk po flene as nuk po kotet
nja' i punes s'fort , me gjase , po i zotet
pse ka here dikah a'nise,
me nji struge per krye mertise.
Valle , moj Zane , a din me m'thane
se ku Gjuka don me zane
qi nper terr ka dale ne va
thekatueshim udhes tue i ra?
Ziliq Gjuka , nji zog shkinet
nji zog shkinet prej Vraninet
kah Prevlaka kambet po i theke
me qate Mirkon per m'u pjeke
pse qaj Mirkja i Malit t'Zi
paska dynde nji t'madhe ushtri
edhe dashtka , n'nate t'pa hane
mbrende n'Vranine sonte me zane
prandej Gjukos fjale i cueka
me i pri ushtrise nder ato suka.
Edhe fjales i ndejka Gjuka
pse pa kendue gjelat e pare
ai na a'pjeke , n 'Mirkon Serdar
na asht pjeke , po n'te trathtari
shtrenjt pague pse e ka Serdari.
Por nuk dij a a' mendue mire
se n'ushtri , jane krenat lire....
Mbasi shejzat pa n'prendue
m'kambe ushtria atebote u cue
per me u nisun kah Vranina.
Shtateqind pushke u coi Cetina
e qi Mirkja u kishte pri
tokes u nisen vi e vi
bregut t'Rjekes s'Cernojeviqit
tue shkue vister mbas Zeliqit
e ato katerqind pushket e tjera
qi u kisht' Gjukoviq Pera.
Rrjekes u nisen mbi lundrina
tue vozite kah Cakavica
per me mesy t'zezen Vranine
n'balle t'Lesenders-n'ate kranine
-Ehu! moj Zane , pashe te dy syte
shkomi Osos tash ke kry't
edhe n'vesh atij m'i thuej
nsi nper toke e si nper uje
ka cue Knjazi m'e rrethue
kryet atij per m'ia shkurtue!
Por n'dac ndal: pse Osja fjete
nuk a, jo me kater vete
qi i ka qite ai sogje n'va.
Vete Moskovi aty me zane.
Pa ia nxjerre gjumin s'e lane
Pse ku ndoshi Met Zeneli
Met Zeneli- e Vuskan Gjeli
e ai Sinani- e ai Zagorjani
aty fusha ka marre gjame
aty toka a dridhe nen kambe!
Hylli i drites atebote tue le
per me pru dheut shpenese te re
per me i pru s'mjeres Shqipni
ofshe, vaj, nji kob te ri
kur qe Mirkja ndodhi n'va
po , a thue , s'ka ndeje tue fjetun
por nder prita ka zatetun
pushken Shkjaut per m'ia fillue
per shej t'pushkes si t'jete afrue.
N'uje t'Moraces tek behe ushtria
u zbarth Gjuka -ate e vrafte buka!
E vrafte buka si a tue e vra!
edhe vaut desht ai me i ra
kesh me u kapun n'breg t'Vranines
me u cile shteg djelmeve t'Cetines
Por kje rrejte i biri i shkines!
Perse aty ' i fare Kerrni Gile
i ndei gati n'"karajfile"
tue ia ngjite shi n'lule t'ballit
tue e ftofe shi n'rane te zallit
Po , tek i qiti i Zagorjani
"kuku, majko!" Gjuka bani
e ra dekun pike ma i pari
-ashtu rafte gjithmone trathtari!
Porsi kur nji burre gjuetar
t'qese n'korba , grumb'llue n'ane
e t'a vrase ndo' i korb te zi
cohen korbat per ajri
t'u peshtjellue e t'u perzi
njashtu ushtria e Malit t'Zi
atehere xuni m'u peshtjellue
kur pau Gjuken dekun shtrue.
Por, qe, rane prap tri"breshan"
tri breshana- si tri zana
n'zi tue veshun prap tri nana.
Kur nji burre ta zb'loje anmikun
e ta kete ne dore celikun
e celik ta kete zemren
edhe plumb ta kete thembren
qi te dese ku t'zatese
shum gerset aty potera
shum do nana aty i thane vera!
Qe edhe Mirkja kur ka pa
se per balle kisht'priten n'va
"Bini djelm-ushtrise vikati-
pse i ka ardhe Vranines sahati!"
Edhe ushtria atehere ndei gati
krisi pushka aty batare
krisi "letine" e "xheverdare"
krisi "dilke" edhe "breshane"
ushtoi L'qeni ane e m'ane.
Ah!gajret , bre, Met Zeneli
ah! qindro, bre , Vuskan Gjeli
mos e lesho mori Zagore!
ngul, Sinan , bre , re mizore!
pse me gjase , ke dridhet suka
asht tue ardhe tash Osja Kuka.......
Aman , Zot , kur Osja mrrini
si re breshni krese s'njaj verrini
me tridhete e disa burra
e zateti neper curra
se c' kje ndezun flake Vranina!
Aty qielle ma nuk u pa
aty pushke ma nuk u da
njikaq gjama erdh tue e mblue
njikaq gjama erdh tue ushtue!
Rrihte " letinja" edhe "dudumja"
porsi breshni vite plumbja;
jitshin gjindja neper keneta
neper keneta - e neper mreta
tue rektue per nana t'veta!
-Eni e shihni , oj nana t'shkreta
eni e shihni ' i here n'ate va
djelmete e ri , qi aty u kane ra!...
Po, dro , imend, mori ju shkina
I rritet djelmte ju kah Cetina
per me u mbetun kah Vranina?
Per me u mbete nen arm t'Shqiptarit
vec prej llokmes s' "Gospodarit?"
Kjani , atehere! s'kam dertin t'uej,
por, ke ata kane n'mjet nji uje
e ke n'balle kane disa curra
e nper curra- disa burra
qi per mbret e troje t'veta
nuk i dhimbet gjaja as jeta
fort po drue se sot n'ate va
shum ma zi kini per t'pa....
Tue krise pushka pa ia da
tue korre deka krena n'Shkja
thue se shnderiteshem n'qiell dy dielle
n'ane prej t'Lemit u kuq qiella.
E kuqe ishte Moraca!
E agoi drita. Neper kllaca
kur pau Mirkja djelte sharrue
me marre fryme t'cilit ki'n harrue
aman, Zot, se c'u terbue!
Oren xuer ai t' Karakadakut
xue taga'n t'ndryshkun prej gjakut
e tue brite porsi ari:
"Mbrende, sokola t'Malit t'Zi!"
i ra vaut porsi duhia
a mbas tij gjithe ushtria.
Ah! kadale , bre zogu i shkines!
krisi Osjka n'curr t 'Vranines
se ke dalun n'va t'pa va
se n'log Zanash je tuj ra!
Edhe n'kambe atebote u cue
me tagan ne dore shtrengue
fille e m'ta yrysh tue shkue
porsi ula , i t'shohe anmikun
se kah strof'lli i ndjene kercikun.
Ehu! moj zane, po t'ishin ndeshun
ata burra te kerleshun
qi ma t'forte nuk i ban shkina
qi ma t'rrepte s'i ban turkina
ndoshta zot nderrue s'kish Vranina
por n'qielle ndyshej kendonte shkrola!
pse, pa u ndeshun keta sokola
briti t'madhe Prenge Mar' Kola:
"Dredho, Oso , n'Xhebehane
se na ra Shkjau pre' asaj ane!"
Me i ra tinzi' i ujk nder berre
s'dredhe ma shpejt, jo , nji bari
kah anmikun te kete ndi'
si m'atebote drodh Oso Kuka
tue ngjite perpjete kah suka.....
Kjani , kjani, oj Zana, kjani
n'ato maje , ku ju hani
n'ato kroje ,ku ju pini
n'ato hije, ku ju rrini
n'ato valle, ku vallezoni
kjani e lotet mos i pushoni
perse tash, ehu , n'ata curra
kane me mbete , ehu! njata burra
me aq kujdes qi i kini rritun
n'arme e n'lufte qi i patet vaditun
qi edhe vete i kini mesue
me mesy anmikun pa u grigue
pa u frigue, po , ,e ,esy anmikun
nja m'dhete vete me i ba hikun
mos me e luejtep'r'izet kercikun!
Per shka t'bajne s'jane sot tue pasun;
per gjith anesh Shkjau u a rrasun.
S'kane shka bajne? Po, a thue, mund t'desin?
T'desin, pra , nuk kane shka presin:
t'desin, po si u kane deke t'paret
e ta marrin vesht Shqiptaret
se a , ma mire nen dhe dhe u kja
se per t'gjalle me ndej nen Shkja....
Po, le t'desin-s'kane shka presin
pse , qe , Mirkja tash duel n'va
kah Lesendra edh' a ' tue ra
tinze, nper mal , Gjukoviq Pera
me Bioca t'lehte si era
e jane cue Shkjete e Vranines
e jane ba me ushtri t'Cetines
per me marre sot Oso Kuken
qi me ta ka pase da buken
qi u ka ruejtun male e veri
qi u ka mproktun erz e shpi;
por s'din Shkjau me mbajte miq'si!
Aman, Zot, kur duel Serdari
se c'kje ndeze Vranina zhari!
Aman, Zot, kur mbrrini Pera
se shume krisi atebote potera!
Por kur rane Shkjete e Vranines
shum u krisi plumbja shpines!
Porsi she qi m'nji nate gjamet
rritet turr e del prej amet
tue ushtrue- e tue shkumbue
shkaperderdhet nper zallina
ashtu u derdh Shkjau te Vranina
n'vale Shqiptaret krejt tue i pershi.
S'lufton ndryshe' e rrebte kushedra
e me dhambe edhe me kthetra
zjarm e surfull tue flakrue
kur drajt ta kene rrethue
si i qindron sot Shkjaut Shqiptarit
per dhe t'ambel qi i la i Pari;
kambe per kambe tue qite pada
tue korre krena neper Shkja
U jane ndezun flake breshanat
u kullon gjak n'dore taganat
e u kullon gjak edhe zemra,
ves se vendit s'u lot themra
Por c'dobi: dielli tue le
-isht'tue le m'ate dite per Shkje!-
I rane ndore Shkjaut t' terbuem
tridhete t'vrame e dhete t'shituem!.....
O ata t'lumte, qi dhane jeten
o ata t'lumte , qi shkrine vehten
qi per Mbret e vend te Pareve
qi per erz e ndere t'Shqipetareve
derdhen gjakun tue luftue
porsi t'Paret u pa' n punue
Lehte u kjofte mbi vorr ledina
bute u kjofshin moti e stina
ak'lli , bora e serotina
e der' t' kendoje n' mal ndo' i Zane
e der ' t' kete n 'dete uje e rane
der' sa t'shndrisin dielli e hane
ata kurr mos u harrojshin
n'kange e n'valle por u kendojshin.
E njaj gjak , qi kane dikue
ban. o Zot , qi t'jese tue velue
per m'ia xe zemren Shqiptarit
per kah vendit e gjuha e t'Parit.
-Po valle! Osja ku do jete?
Oso Kuka a mos nuk ka mbete?
N'Xhebehane ka zatete!
Ka zatete n'ate kulle t' barotit
ku ka ba emnin e Zotit
se per t' gjalle nuk ka me e lshue
shoket e vet per pa i pague
tridhete t'vrame e dhete t 'shitue.
Kur pa Shkjau se pushka meni
si kah vau si kah Liqeni
e se mbete s'kisht' Oso Kuka
me t 'tjeret t' vrame , perjashte ke suka
m ' Xhebehane u turr m 'atehera
si kur t' leshoje kah pranevera
vrullet bleta cark njaj zgjonit
tue zukate si rryma e perronit.
N'brohori tue i lute jete Knjazit
njiqind vete kercyen n'kum t'pullazit
ma t' permendunt kah trimenia
njaq u ngjiten mbi fragjia
tue thye muret n'gjak t'perlyeme
- por ka gjoben shpia e thyeme!-
krisi Osja atebote si ulani
mje n'Cetine i vojti zani
"Ah kadale , Nikolle , t' vrafte Zoti!
pse ketu i thone Oso Baroti
se s'ke pa Shqiptar me sy
se djeg vehten edhe ty!"
Edhe zjarre i dha barotit
Aman , fale i kjofshim Zotit
kur ka dhanun zgjarre barotit
se c'a ' dridhe Vranina shkrete!
se c'a ' hjedhe kulla perpjete!
se edhe L'qeni c'ka gjimue
m'kala t' Shkodres tue ushtue!
Qepra , tjeg' lla , gur e trena
kambe e trupe , krahe e krena
hi e tym e flake e shkendina
shi mje n' Viri e hodh duhia
I hodh duhmja shi n'breg t' Virit
qepra , gur e gjymtyre njerit
Eni , eni , mori shkina
eni , eni , te Vranina
mblidhni vete nper shpat e perrue
ehu! kortaret e djelmeve t' ue
edhe emsoni femijet mbas sotit
mos t' lakmojne tokes s' Kastriotit
pse u bjen shtrejte , qe besa e Zotit!
Njasi gjaku qi Oso Kuka
sot ka derdhun ke ata suka
si per Mbret , si per dhe t ' Pareve
velon se velon nder dej t ' Shqiptareve
Pra , pa u djegun n 'flake t ' agzotit
si Osos kuka n 'kulle t ' barotit
s' ka me ra fisi i Shqiptarit
n 'thoj t 'pangoshem t ' Gospodarit!-
- Dielli n , cila kur u cue
n ' Vranine sparit u zhvillue
"Trobojnica" - kjofte mallkue!
Ne darke oso Kukes i lidhet buka . Hija e dekes s'e len rahat. Cohen sofrat e djelmenia kush luen , lush lyen armet , kush keqyre shpatullat. As keto s'diftojne mire , kacel Doda merr lahuten e kendon Gjergj Elez Aline. Mbas kanges Osja qet rojet ne va , mdersa tjeret bien me fjet. Osja s'mbyll sy. S'flejne as anmiqte. Naten nper terr derdhen neper vranine. ne te zbardhun te drites kerset pushka e Kerni Giles. Ndezet flake vendi. Osja lufton si bisha. Ndryhet ne kulle te barutit dhe i ep zjarrm , tue hjelle ne hava vedin e anmiqte. Mbylle kangen nji porosi nanave shkina , qe aty e mbrapa mos t'i mesojne femijet te mesyjne token shqiptare.
Kush t dij, c'ka ai Oso Kuka
qi tue i shkue s'asht sonte buka.
S'po i shkon buka as mishi i dashit
kot nget tryezes a' ndeje per rrashit,
tue perdredhe njato musteqe!
Thone, k pa nji anderr t'keqe
anderr t'keqe , thone , ka pa
mbrame , qi shkoi , porsa ka ra
Ka pa n'anderr se prej Rjeket
kenka nise nji hije deket
ndezun flake , si flake lugatit
qi , tue hecun fushes e shpatit
e nper keneta e nper zallina,
fille po vite kah Vranina
Kur n'Vranine ajo ka mberri
n' " Xhebehanr" paska hi
edhe i dhanka zgjarr barotit
ka palse kulla e ka marre gjame
asht dridhe toka per nen kambe
ka ushtue L'qeni , mali e lumi
edhe Osos po i del gjumi.
Pa kete anderr oso Kuka
a prandej nuk po i shkon buka
a'po i shkon buka as mishi i dashit
kot nget tryezes , a'ndeje per rrashit.
Po ,s'han
buke , vec sa me thane
i lane dueret e del m'njane bri
tue mendue , duhan tue pi.
Sa rrin Osja tue mendue
buke djelmina kane mbarue
cuene tryezat e i peshteten
rrokull odes mandej zateten
kush tue dhene , kush tue kuvende
kush tue luejte"cin-mic" e "hane"
kush tue ly ndo' i cark breshane
nji taga'n n'unuer e mbrehe
fisheket tjetri n'vezme i njehe
Kur xen Osja atje ma vona
Keqyre ate shpatull , Soko Tona
e na thuej a difton gja
pse dishka nakel m'asht ba....
Jo , po , shpat'lla keq diftote
lufte kah"maja"ajo kallxote.
e ka "penda" disa vorre
tym e gjak neper oborre
Prandej Soku erdhe e u vra
kah po e keqyrte n'drite pa za.
Ndoshta shpat'lla , tha , s'a gja
pse per ndryhej fort ka gjase
se na lufte kemi pase
se shum njeri ka me u vra
shum do vorre jam tu i pa.....
Po prej luftes Shqiptaret nuk tuten
Merr , Kacel , nji here lahuten
e na thuej , nji kange shqiptare
s'mbajme na zi pa na qite fare!
Muqe lahuten n'dore Kaceli
m'te "magjarin" n'vend e ngeli
e mbasi per za e ujdisi
keshtu kanges atebote ia nisi:
Kish dale nji Harap prej detit
trim i zi e belaxhi
edhe qitka ' i porez t'rande
ka tri buke pogace per shpi
shate mbase vene per dite me i pi
ka i taroc per mish te zi'
ka nji dash n'mjesdite m'ia pjekun
ka nji skjap per darke m'ia repun.
Njiqind vete n'mejdan ka pre
njiqind vithna qiti faret
njiqind shpia edhe ka djegun.
Kur vojt rendi n'Shqipatri
njati Gjergj Elez Alise
leter t'vrashte i paska cue
ndiej , yi or' Gjergj Elez Ali
mbas dy javesh si t'bjere kjo leter
ti n'mejdan mue ke me m'dalun
pse ty kullat do t'i djegi
mal e verri pse do t'i shkeli
dhen e dhi pse do t'i mjeli
pse edhe gruen rob do ta marr!
Letra Gjergjit n'dore ka ra
Edhe Gjergj fort a vra
fort a vra kur e ka kendue.
Dy jave vehten e ka mbajtun
buke prej derrit ai tue hanger
mish taroci ai tue granun
vene tri vjece tue pi
edhe atin e ka mbajtun
tagji urizit n'strajce tue i qitun
Vene me pi per uje tue i dhanun
Krye dy javesh , mbushun dy jave
vehten Gjergj e ka provue
nji lis t'madh kish ' pase n'oborr
me dy dueret Gjergji e ka kapun
me gjithe toke e ka zhgulun
opet n'vend edhe e ka ngulun.
Kenka mbathe e kenka veshun
paska veshun petka arit
paska ngjeshe shpaten florinit
zgjidhka gjokun pullali
ia ven frenin traqind pullash
ia mberthen me shtate kollona
edhe nanes ai po i ban za
hallalle, nane , ti me me ba
mire e keq , shka kemi folun!
E i ka puthun nanes doren
Amanet , mori ti loke
n'kjofte gjikue me m'pre harapi
lot per mue ti mos me derdhun!
-"Hajt , mor'bir , Zoti te ruejte
se s't'korite , jo , lokja jote"
E ka marre topuzin n'dore
e ka hypun mbi shpine t'atit
edhe a nisun per t'gjate t'shpatit
tue zbardh drita prej sabahit
i ka vojtun n'dere Harapit
"Nadja mire , Harap i zi!
Nuk ke ngae me ndeje sot n'hi
por cau del n'ate fushe t'mejdanit
sot ka dy jave si m'ke cue fjale
sot ty kryet due me ta pre!
Kur ka pa Harapi i detit
n'dere njate Gjergj Elez Aline
shif shka bani atehere Harapi
lekura buejesh per at ka lidhun
Asht tute ati i Gjergj Elezit
e kah Gjergj paska shkue
Mos u tut , bre zogu i atit
gjaja e cofte kurrgja s'mund t'baje
I asht turre harapi i zi
e m'topuz m'ta edhe ka shti
Gjergj kryet po e ka alun
permbi krye topuzi rreshqiti
T'iu drodh Gjergj Elez Alia
dale-kadale , Harapi i zi!
se m'thone Gjergj Elez Ali
E m'topuz m'ta edhe ka shti
M'lug t'dy kraheve ia ka ngjitun
tre pash para n'dhe e ka ngulun
dekun n'toke ra atebote harapi
ka marre djali edhe ka zdrypun
ia ka pre ate krye te zi.
hukubet Zoti e kisht' falun
tri pellambe buzen kishte pasun
kisht'pase veshin sa' i zhgun burri
sa dy vete me te me u mbelue
Kur ka ndie Mbret Sulejmani
paska shkue m'ate dere Stambolle
trim ka e trima s'ka
por si ka trima n'Shqipni
s'i ka Krajli as s'i ka Mbreti
s'i ka toka as s'i ka deti.
Keshtu Kaceli po kendonte
rrokull oda po e vezhgonte
po e vezhgote tue kendue
vec se Osja , trim drangue
veshin kanges s'ia kishte vu
kanga ate nate s'isht' tue i pelqye;
prandej kanga kur u kthye
"zemra t'kendofte!" s'i tha Kacelit
vec se i thote , po , Met Zenelit
merr Vuksanin e Sinanin
edhe merr Kerrn Zagorjanin
edhe dilni sogje n'va
pse mjsenate tash a tue ra
e thone Shkjau se bese nuk ka.....
Keshtu tha Osja e sogjet duelen
Osja e djelmte me fjete u ulen .
Ra me fjet njaj Oso Kuka
po spo flene , jo , Zeliq Gjuka,
nuk po flene as nuk po kotet
nja' i punes s'fort , me gjase , po i zotet
pse ka here dikah a'nise,
me nji struge per krye mertise.
Valle , moj Zane , a din me m'thane
se ku Gjuka don me zane
qi nper terr ka dale ne va
thekatueshim udhes tue i ra?
Ziliq Gjuka , nji zog shkinet
nji zog shkinet prej Vraninet
kah Prevlaka kambet po i theke
me qate Mirkon per m'u pjeke
pse qaj Mirkja i Malit t'Zi
paska dynde nji t'madhe ushtri
edhe dashtka , n'nate t'pa hane
mbrende n'Vranine sonte me zane
prandej Gjukos fjale i cueka
me i pri ushtrise nder ato suka.
Edhe fjales i ndejka Gjuka
pse pa kendue gjelat e pare
ai na a'pjeke , n 'Mirkon Serdar
na asht pjeke , po n'te trathtari
shtrenjt pague pse e ka Serdari.
Por nuk dij a a' mendue mire
se n'ushtri , jane krenat lire....
Mbasi shejzat pa n'prendue
m'kambe ushtria atebote u cue
per me u nisun kah Vranina.
Shtateqind pushke u coi Cetina
e qi Mirkja u kishte pri
tokes u nisen vi e vi
bregut t'Rjekes s'Cernojeviqit
tue shkue vister mbas Zeliqit
e ato katerqind pushket e tjera
qi u kisht' Gjukoviq Pera.
Rrjekes u nisen mbi lundrina
tue vozite kah Cakavica
per me mesy t'zezen Vranine
n'balle t'Lesenders-n'ate kranine
-Ehu! moj Zane , pashe te dy syte
shkomi Osos tash ke kry't
edhe n'vesh atij m'i thuej
nsi nper toke e si nper uje
ka cue Knjazi m'e rrethue
kryet atij per m'ia shkurtue!
Por n'dac ndal: pse Osja fjete
nuk a, jo me kater vete
qi i ka qite ai sogje n'va.
Vete Moskovi aty me zane.
Pa ia nxjerre gjumin s'e lane
Pse ku ndoshi Met Zeneli
Met Zeneli- e Vuskan Gjeli
e ai Sinani- e ai Zagorjani
aty fusha ka marre gjame
aty toka a dridhe nen kambe!
Hylli i drites atebote tue le
per me pru dheut shpenese te re
per me i pru s'mjeres Shqipni
ofshe, vaj, nji kob te ri
kur qe Mirkja ndodhi n'va
po , a thue , s'ka ndeje tue fjetun
por nder prita ka zatetun
pushken Shkjaut per m'ia fillue
per shej t'pushkes si t'jete afrue.
N'uje t'Moraces tek behe ushtria
u zbarth Gjuka -ate e vrafte buka!
E vrafte buka si a tue e vra!
edhe vaut desht ai me i ra
kesh me u kapun n'breg t'Vranines
me u cile shteg djelmeve t'Cetines
Por kje rrejte i biri i shkines!
Perse aty ' i fare Kerrni Gile
i ndei gati n'"karajfile"
tue ia ngjite shi n'lule t'ballit
tue e ftofe shi n'rane te zallit
Po , tek i qiti i Zagorjani
"kuku, majko!" Gjuka bani
e ra dekun pike ma i pari
-ashtu rafte gjithmone trathtari!
Porsi kur nji burre gjuetar
t'qese n'korba , grumb'llue n'ane
e t'a vrase ndo' i korb te zi
cohen korbat per ajri
t'u peshtjellue e t'u perzi
njashtu ushtria e Malit t'Zi
atehere xuni m'u peshtjellue
kur pau Gjuken dekun shtrue.
Por, qe, rane prap tri"breshan"
tri breshana- si tri zana
n'zi tue veshun prap tri nana.
Kur nji burre ta zb'loje anmikun
e ta kete ne dore celikun
e celik ta kete zemren
edhe plumb ta kete thembren
qi te dese ku t'zatese
shum gerset aty potera
shum do nana aty i thane vera!
Qe edhe Mirkja kur ka pa
se per balle kisht'priten n'va
"Bini djelm-ushtrise vikati-
pse i ka ardhe Vranines sahati!"
Edhe ushtria atehere ndei gati
krisi pushka aty batare
krisi "letine" e "xheverdare"
krisi "dilke" edhe "breshane"
ushtoi L'qeni ane e m'ane.
Ah!gajret , bre, Met Zeneli
ah! qindro, bre , Vuskan Gjeli
mos e lesho mori Zagore!
ngul, Sinan , bre , re mizore!
pse me gjase , ke dridhet suka
asht tue ardhe tash Osja Kuka.......
Aman , Zot , kur Osja mrrini
si re breshni krese s'njaj verrini
me tridhete e disa burra
e zateti neper curra
se c' kje ndezun flake Vranina!
Aty qielle ma nuk u pa
aty pushke ma nuk u da
njikaq gjama erdh tue e mblue
njikaq gjama erdh tue ushtue!
Rrihte " letinja" edhe "dudumja"
porsi breshni vite plumbja;
jitshin gjindja neper keneta
neper keneta - e neper mreta
tue rektue per nana t'veta!
-Eni e shihni , oj nana t'shkreta
eni e shihni ' i here n'ate va
djelmete e ri , qi aty u kane ra!...
Po, dro , imend, mori ju shkina
I rritet djelmte ju kah Cetina
per me u mbetun kah Vranina?
Per me u mbete nen arm t'Shqiptarit
vec prej llokmes s' "Gospodarit?"
Kjani , atehere! s'kam dertin t'uej,
por, ke ata kane n'mjet nji uje
e ke n'balle kane disa curra
e nper curra- disa burra
qi per mbret e troje t'veta
nuk i dhimbet gjaja as jeta
fort po drue se sot n'ate va
shum ma zi kini per t'pa....
Tue krise pushka pa ia da
tue korre deka krena n'Shkja
thue se shnderiteshem n'qiell dy dielle
n'ane prej t'Lemit u kuq qiella.
E kuqe ishte Moraca!
E agoi drita. Neper kllaca
kur pau Mirkja djelte sharrue
me marre fryme t'cilit ki'n harrue
aman, Zot, se c'u terbue!
Oren xuer ai t' Karakadakut
xue taga'n t'ndryshkun prej gjakut
e tue brite porsi ari:
"Mbrende, sokola t'Malit t'Zi!"
i ra vaut porsi duhia
a mbas tij gjithe ushtria.
Ah! kadale , bre zogu i shkines!
krisi Osjka n'curr t 'Vranines
se ke dalun n'va t'pa va
se n'log Zanash je tuj ra!
Edhe n'kambe atebote u cue
me tagan ne dore shtrengue
fille e m'ta yrysh tue shkue
porsi ula , i t'shohe anmikun
se kah strof'lli i ndjene kercikun.
Ehu! moj zane, po t'ishin ndeshun
ata burra te kerleshun
qi ma t'forte nuk i ban shkina
qi ma t'rrepte s'i ban turkina
ndoshta zot nderrue s'kish Vranina
por n'qielle ndyshej kendonte shkrola!
pse, pa u ndeshun keta sokola
briti t'madhe Prenge Mar' Kola:
"Dredho, Oso , n'Xhebehane
se na ra Shkjau pre' asaj ane!"
Me i ra tinzi' i ujk nder berre
s'dredhe ma shpejt, jo , nji bari
kah anmikun te kete ndi'
si m'atebote drodh Oso Kuka
tue ngjite perpjete kah suka.....
Kjani , kjani, oj Zana, kjani
n'ato maje , ku ju hani
n'ato kroje ,ku ju pini
n'ato hije, ku ju rrini
n'ato valle, ku vallezoni
kjani e lotet mos i pushoni
perse tash, ehu , n'ata curra
kane me mbete , ehu! njata burra
me aq kujdes qi i kini rritun
n'arme e n'lufte qi i patet vaditun
qi edhe vete i kini mesue
me mesy anmikun pa u grigue
pa u frigue, po , ,e ,esy anmikun
nja m'dhete vete me i ba hikun
mos me e luejtep'r'izet kercikun!
Per shka t'bajne s'jane sot tue pasun;
per gjith anesh Shkjau u a rrasun.
S'kane shka bajne? Po, a thue, mund t'desin?
T'desin, pra , nuk kane shka presin:
t'desin, po si u kane deke t'paret
e ta marrin vesht Shqiptaret
se a , ma mire nen dhe dhe u kja
se per t'gjalle me ndej nen Shkja....
Po, le t'desin-s'kane shka presin
pse , qe , Mirkja tash duel n'va
kah Lesendra edh' a ' tue ra
tinze, nper mal , Gjukoviq Pera
me Bioca t'lehte si era
e jane cue Shkjete e Vranines
e jane ba me ushtri t'Cetines
per me marre sot Oso Kuken
qi me ta ka pase da buken
qi u ka ruejtun male e veri
qi u ka mproktun erz e shpi;
por s'din Shkjau me mbajte miq'si!
Aman, Zot, kur duel Serdari
se c'kje ndeze Vranina zhari!
Aman, Zot, kur mbrrini Pera
se shume krisi atebote potera!
Por kur rane Shkjete e Vranines
shum u krisi plumbja shpines!
Porsi she qi m'nji nate gjamet
rritet turr e del prej amet
tue ushtrue- e tue shkumbue
shkaperderdhet nper zallina
ashtu u derdh Shkjau te Vranina
n'vale Shqiptaret krejt tue i pershi.
S'lufton ndryshe' e rrebte kushedra
e me dhambe edhe me kthetra
zjarm e surfull tue flakrue
kur drajt ta kene rrethue
si i qindron sot Shkjaut Shqiptarit
per dhe t'ambel qi i la i Pari;
kambe per kambe tue qite pada
tue korre krena neper Shkja
U jane ndezun flake breshanat
u kullon gjak n'dore taganat
e u kullon gjak edhe zemra,
ves se vendit s'u lot themra
Por c'dobi: dielli tue le
-isht'tue le m'ate dite per Shkje!-
I rane ndore Shkjaut t' terbuem
tridhete t'vrame e dhete t'shituem!.....
O ata t'lumte, qi dhane jeten
o ata t'lumte , qi shkrine vehten
qi per Mbret e vend te Pareve
qi per erz e ndere t'Shqipetareve
derdhen gjakun tue luftue
porsi t'Paret u pa' n punue
Lehte u kjofte mbi vorr ledina
bute u kjofshin moti e stina
ak'lli , bora e serotina
e der' t' kendoje n' mal ndo' i Zane
e der ' t' kete n 'dete uje e rane
der' sa t'shndrisin dielli e hane
ata kurr mos u harrojshin
n'kange e n'valle por u kendojshin.
E njaj gjak , qi kane dikue
ban. o Zot , qi t'jese tue velue
per m'ia xe zemren Shqiptarit
per kah vendit e gjuha e t'Parit.
-Po valle! Osja ku do jete?
Oso Kuka a mos nuk ka mbete?
N'Xhebehane ka zatete!
Ka zatete n'ate kulle t' barotit
ku ka ba emnin e Zotit
se per t' gjalle nuk ka me e lshue
shoket e vet per pa i pague
tridhete t'vrame e dhete t 'shitue.
Kur pa Shkjau se pushka meni
si kah vau si kah Liqeni
e se mbete s'kisht' Oso Kuka
me t 'tjeret t' vrame , perjashte ke suka
m ' Xhebehane u turr m 'atehera
si kur t' leshoje kah pranevera
vrullet bleta cark njaj zgjonit
tue zukate si rryma e perronit.
N'brohori tue i lute jete Knjazit
njiqind vete kercyen n'kum t'pullazit
ma t' permendunt kah trimenia
njaq u ngjiten mbi fragjia
tue thye muret n'gjak t'perlyeme
- por ka gjoben shpia e thyeme!-
krisi Osja atebote si ulani
mje n'Cetine i vojti zani
"Ah kadale , Nikolle , t' vrafte Zoti!
pse ketu i thone Oso Baroti
se s'ke pa Shqiptar me sy
se djeg vehten edhe ty!"
Edhe zjarre i dha barotit
Aman , fale i kjofshim Zotit
kur ka dhanun zgjarre barotit
se c'a ' dridhe Vranina shkrete!
se c'a ' hjedhe kulla perpjete!
se edhe L'qeni c'ka gjimue
m'kala t' Shkodres tue ushtue!
Qepra , tjeg' lla , gur e trena
kambe e trupe , krahe e krena
hi e tym e flake e shkendina
shi mje n' Viri e hodh duhia
I hodh duhmja shi n'breg t' Virit
qepra , gur e gjymtyre njerit
Eni , eni , mori shkina
eni , eni , te Vranina
mblidhni vete nper shpat e perrue
ehu! kortaret e djelmeve t' ue
edhe emsoni femijet mbas sotit
mos t' lakmojne tokes s' Kastriotit
pse u bjen shtrejte , qe besa e Zotit!
Njasi gjaku qi Oso Kuka
sot ka derdhun ke ata suka
si per Mbret , si per dhe t ' Pareve
velon se velon nder dej t ' Shqiptareve
Pra , pa u djegun n 'flake t ' agzotit
si Osos kuka n 'kulle t ' barotit
s' ka me ra fisi i Shqiptarit
n 'thoj t 'pangoshem t ' Gospodarit!-
- Dielli n , cila kur u cue
n ' Vranine sparit u zhvillue
"Trobojnica" - kjofte mallkue!
TE KISHA E SHNJONIT
Zana e Velecikut ankohet se Shqiptaret s'jane ma ata te dikurshemt.Lute Perendine te ngjalle nga eshtent e fatosave luftetare te ri per te mbrojte Atdhene. Poeti pergezohet me Zane dhe e siguron se flaka e dashtenise ndaj vendit s'asht shkimbe. E difton mbledhja e Malsise te Kisha e Shen Gjonit... Plava e Gusia do t'i dorezoheshin Malit te Zi. Te gjithe heshtojne....
Perendoi dielli , n'qielle duel hana
n'Velecik po pingron Zana
Ehu! ju malet e Shqiperise
n't'cilat struke shqipja e lirise
n't' bardhat kohe qi kane prendue
s'lete anmik , jo , me iu afrue!
E din shpat e di' edhe perrue
e din lande e di' edhe gure
Shqiptarise kryq e terthuer
se sa gjak atebote i anmikut
vojti rrekaje prej t'bardhe celikut
qi flakonte n'dore t'shqiptarit
porsi rrefeja majes s'Sharit.
A kisht' mujte kurr n'ate kohe t'lume
( me lot gjakut sot t'lotueme!)
vec nji troe t'tokes shqiptare
m'e remue dora grabitcare?
Ah! jo kurr; t'isht cue mbare bota...
pse ndo' i Leke a'i Gjergj Kastriota
do t'kisht' dale ate dore rrembyese
m'e cungue me arme ngallnjyese
t'cilat n'shekull do t'permenden
hane e hyj sa qiellve t'enden.
Por kane nderrue sot moti e stina
per dhe t'ngjite , ku rreh "martina"!
Gjinde e mbajtun me lot t'shu'mit
qi n'djerse njome busat e umit
ja qi n'kullme rreshket kumbuese
ja nper dete bjen vales shkumbuese
per me mbajte nji grue te shpia
t'ciles buke i lypin fmija
edhe i len , ndoshta , me kja
perse e mjera buke nuk ka
gjinde , s'ciles Zot i asht ari
t'zezen buke , qi i ngrate Shqiptari
shtrenjte me gjak pat fitue
pa ndo' i dhimbe , kjoshin mallkue!
sot m'e da duen copa copa
e perse ! Pse don Evropa...
Un! Evropa , ti kurve e motit
qi i rae mohit beses se Zotit
po , a ky a sheji i qytetnise
me da token e Shqipnise
per me mbajte kelyshet e Rusises?
Po , ti a keshtu saot na i perligje
njata burra , qi m'keto brigje
per ty vehten bane flie
kur ti heshteshe prej ligeshtie?
Ti , qi i kalle flaken diellit
e i shestove rrathet e qiellit
Ti , prej eshtensht t't' ngrate Shqiptareve
qi bane deken per dhe t' Pareve
ban sot t'bijne fatosa t'ri
t'cilt nji troe t'kesaj Shqipni
mos t'ia lane Shkjaut n'dore me i ra
krej ne gjak nji here pa e la!
Lum, oj Zana e Velecikut
qi m'ia leshon namet anmikut
qi m'iu uron djelmte e Malsise
qi m'ia kjane hallin e Shqipnise
kesaj Shqipni e cila motit
n'za kah pushka e besa e Zotit
pat kene cmue prej fisesh t'tana
kah bjen dielli e kah merr hana!
Por , sado qi poshte ka ra
sot me sot e rrin tue kja
n'pluhun t'tokes , prej njerzece sha
prap , oj Zane , shkenda e burrnise
nuk a shkimbe n'male t' Shqipnise
qi , mana, edhe n'keto kohe t'reja
ka i 'here ndezet flaka rr'feja
S'kane mbete shkret , jo armet besnike
perse Arbenorja , grue fisnike
ban se ban fatosa t'ri
t'cilt trimerisht per kete Shqipni
e per bese e t 'bardhen Fe
e bajne deken si me le.
A po i sheh ti njata burra
qi kah Brigja neper curra
tue hece naten porsi bisha
jane t'u njitun drejt kah kisha?
Ata jane , po Krenet e Hotit
qi m'u lidhe duen me bese t'Zotit
per me i dalun zot Shqiperise
per me li lanun ndere Malsise.
Po , Cun Mula mbi shpine t'kalit
ua coi lajmin Kreneve te malit
ua coi lajmin n'dere t 'konakut
per me u mbeledhe n'kuvend t ' bajrakut
e si rrokull kjene rreshtue
keshtu xen Cuni me ligj'rue
"Fol tash , Masho , c'po na thue?
Un qe Krenet t'i kam bashkue
t'cilve mundesh me iu besue
pse armet kryq i kemi vu
si na e lane te Paret kanu".
Atehere Mashi xen kadale
"Pa ndigjoni , o trima i' fjale
qi po u thom me bese te Zotit
porsi nipave t'Kastriotit
katerqind e s'di sa vjet
jane qi i bajme Mbretit hysmet
kush ushtri , kush angari
me arme n'dore , me zjarm ne gji
me i kambe mbathe me tjetren zbathe
buken n'strajce e shpi senjurin
dyshek token , jastek gurin
t'mbrame te hika e t' pareve te mbeta
trima n'za cese a xanun jeta
mos me dashtun Krajl as Mbret !
Edhe Mbreti kete hysmet
der' diku na e ka pelqyer
s'na ka lan ai krejt m'u thye
na ka lane lirin jetike
na ka lanun armet besnike
per me ruejten Fe e zakona
per me projte keto malet tona
per me mbajte kanun e t'Pareve
me ruejte erzin e Shqiptareve
na ka cike kishe e xhami
per dintare e kryqali
na ka falun page e t'dheta
kanu n'veti sa t'jete jeta
e na , vec n'e pacim carte
kete kanu , qi na lane t'Paret
se keme shkue jeten n'liri
si ne bjeshke , ashtu ne veri
si me gja , ashtu me bujqsi
tue punue e tue gjallue
tue lute festat trashigue
mort e darsem me kanu
sikur t'Pret na p'n' punu
Por medet e treqind halle!
per keto male e per keto zalle
per keto male e zallet tona
ku si heret si n'e vona
pat kene rritun pika e djalit
pika e djalit , Leke e Hotit
n'za ka' urtia e bujaria
qi zanate e ka Shqiperia
perse a kendue n'Shkoder gazeta
qi njaj Shkjaut sot tungjatjeta!
do t'i bajne keto male t'shkreta.
Po, Moskovi , iu thefte hovi!
e ka da n'Kuvend t'berlines
me ia leshue Knjazit t'Cetines
Hot e Grude , Plave e Gusi
E tash Knjazi i Malit te Zi
ka ngrehe top , ka dynde ushtri
n'keto tri dite me ra n'malsi
thue gja e shkrete ka mbete Malsia
thue pa zot se a ' Shqiptaria..."
Keshtu tha mashi , e Krenet e Hotit
si t'u rake i' rr'fe prej Zotit
n'ato fjale mbeten pa za
me i pase pre , gjak s'kishin ba.
Kishin ndeje me sy perdhe
pa thane kush nji fjale per be.
por prape Mashi xen t'e vona:
"C'thoni , burra? Fe e zakona
bjeshke e verri e kullat tona
a'i mend Knjazit pa luftue
pa pushke t'shtime kem m'ia lshue?"
Pasha Zotin , kjofte levdue
Gjeto Marku xu m'u idhnue
Hot e Grude s'po i shklet Nika
bash me e dit se jesim n'cika
se na ban Knjazi fani
se na djeg me bjeshke e verri.
S'i lame marre Shqiptarise
ku t'jete puna e trimerise
perse mbare Leket e Malsise
shk'a' m ' shtate vjete e shtedhete vjete
dijne me deke po , per dhe t'vet.
Pa m'u ngjeshe per shtat xhubleta
s'i baj Knjazit tungjatjeta
Por t'flase Cuni bajraktari
fjaleve t'tija i rri ma i pari"
Njaj Cun Mula si u mendue
keshtu po xen me ligjrue:
"S'kemi , burra , ma shka t 'presim
armet besnike por t'i ngjesim
hovin Knjazit do t'ia presim
me e dijte se te tane do t'jesim.
Ndoshta pak edhe na jemi
ndoshta edhe fysheke nuk kemi
por ani, pse t'Paret e motit
t'Paret e motit , flake barotit
njata ushtaret e Gjergj Kastriotit
kurr s'i njehshin n'lufte ushtrite
njehen dhente e njehen dhite
por jo trimat me arme le
trimat lidhe me bese e fe
trimi i mire edhe sa here
me i fyshek dahet me ndere.
pra le t'cohet m'kambe djelmeria
Oren cuet pse e ka Shqipnia
me te vete asht perendia.
S'e ngule Knjazi n'Hot bajrakun
s'e rrite m'ne , jo , Karadakun
pasha armet i m'i la baba!
Pa na vjerre kortare mbi kerraba...
T'rrahim bene si t'na ape feja
( kush e thefte ate e vrafte beja)
se qindrojme , eh gjofti rr'feja!
porsi t"paret na pa n'qindrue
t'cilt per t'gjalle s'kane me u harrue".
Keshtu tha Cuni bajraktari
edhe n'gjuj u ngreh ma i pari
bani be ne lot per faqe
per "qitape" e shtate "melaqe"
m'Ore te bjeshkeve e m'krye te femse
e per ement t'Perendise
se pa deke e pa hi n'dhe
me gjith djale e me gjithe re
pa u robite me lope e qe
e pa u djege me stan e shpi
s'i bjen n'dore kurr Malit t'Zi
Ngjite mbas tij atebote u cuene
krenet e Hotit , e u betuene
mbas kanuse s'Leke Dukagjinit
m'qiri t 'Festes e m'Kishe te Shengjinit
e mbi Shen N'kolle e m' Shejt Shna Ndue
m'Kryqet t'Krishtit , kjofte levdue
se pa u shkimbe me trojet t'veta
s'i bajne Knjazit tungjatjeta!
Atehere Cuni rishtas xuni:
"Por tash , burra ndieje i fjale
n'Ure t'Rrzhanices do qite ndo'i djale
me i xane shtegun Karadakut
der'sa t'i epet za bajrakut
Un po i zgjedhi' izet martina
me ua ndie krizmen larg Cetina
e n'Rrazhanice kam me i ngujue
pushken Knjazit me ia fillue
per n'kje ' i mend se i ka ra n'krye
kufijte tone me i shkapercye.
N' Traboine Gjetja le t' dale
Dede Gjo ' Lulit me i cue fjale
qi ta coje ai n'kambe tane fisin
porsa pushken n'Rrzhanice t'ia nisin.
Ju te tjeret Krene , edhe secili
deri neser pa ra dielli
t'ia ape zanin fisit t'vet
qi shk'a Hot e shkon me Mbret
prej shtate vjetesh m' shtatedhete vjet
t'gatoje armet e t'prehe taga' n
n'Velecik ta qese gjane
pse me pase n'Rrzhanice me krise
ka me u dashte n'Rrzhanice me u nise
aty u bafte si e ka thane Zoti
Oret cuet por e ka Hoti.
E ti , Masho , pa shkrepe dielli
n'ate molle Shkodre t'nisesh filli
Hodo Pashes m'iu ban selame
thuej ta coje Miletin n'kambe
me qindrue sot per Dauletin
me indrue sot per Shqipni
tue luftue me Mal te Zi.
E atij mikut , iu ngjate jeta!
thuej ta qese nji shkrole n'gazeta
se per t'gjalle rodi i Shqiptarit
per pa gjak kurre dhene e t'Parit
nuk e leshon , jo pasha Zotin!
s'e korite , jo , Gjergj Kastriotin
Gjergj Kastriotin trim rr'fe
t'shkruejese trima ka nder ne
t'cilt per Atme edhe per fe
e bajne deken si me le
kur t 'jene lidhe me bese e Fe
kur t 'jene lidhe me bese te Zotit
si jane lidhe sot Krenet e Hotit.
Tash po dah' na , nji udhe e mbare!
se kane kendue gjelat e pare
e kane kohe s'keme me u vonue.
S'asht per burre , jo me u hutue
ku per ta te jete gjikue
ja me deke , ja me fitue".
Foli Cuni e u da kuvendi.
Po, Zot , kuje do t'i jese vendi?
Zana e Velecikut ankohet se Shqiptaret s'jane ma ata te dikurshemt.Lute Perendine te ngjalle nga eshtent e fatosave luftetare te ri per te mbrojte Atdhene. Poeti pergezohet me Zane dhe e siguron se flaka e dashtenise ndaj vendit s'asht shkimbe. E difton mbledhja e Malsise te Kisha e Shen Gjonit... Plava e Gusia do t'i dorezoheshin Malit te Zi. Te gjithe heshtojne....
Perendoi dielli , n'qielle duel hana
n'Velecik po pingron Zana
Ehu! ju malet e Shqiperise
n't'cilat struke shqipja e lirise
n't' bardhat kohe qi kane prendue
s'lete anmik , jo , me iu afrue!
E din shpat e di' edhe perrue
e din lande e di' edhe gure
Shqiptarise kryq e terthuer
se sa gjak atebote i anmikut
vojti rrekaje prej t'bardhe celikut
qi flakonte n'dore t'shqiptarit
porsi rrefeja majes s'Sharit.
A kisht' mujte kurr n'ate kohe t'lume
( me lot gjakut sot t'lotueme!)
vec nji troe t'tokes shqiptare
m'e remue dora grabitcare?
Ah! jo kurr; t'isht cue mbare bota...
pse ndo' i Leke a'i Gjergj Kastriota
do t'kisht' dale ate dore rrembyese
m'e cungue me arme ngallnjyese
t'cilat n'shekull do t'permenden
hane e hyj sa qiellve t'enden.
Por kane nderrue sot moti e stina
per dhe t'ngjite , ku rreh "martina"!
Gjinde e mbajtun me lot t'shu'mit
qi n'djerse njome busat e umit
ja qi n'kullme rreshket kumbuese
ja nper dete bjen vales shkumbuese
per me mbajte nji grue te shpia
t'ciles buke i lypin fmija
edhe i len , ndoshta , me kja
perse e mjera buke nuk ka
gjinde , s'ciles Zot i asht ari
t'zezen buke , qi i ngrate Shqiptari
shtrenjte me gjak pat fitue
pa ndo' i dhimbe , kjoshin mallkue!
sot m'e da duen copa copa
e perse ! Pse don Evropa...
Un! Evropa , ti kurve e motit
qi i rae mohit beses se Zotit
po , a ky a sheji i qytetnise
me da token e Shqipnise
per me mbajte kelyshet e Rusises?
Po , ti a keshtu saot na i perligje
njata burra , qi m'keto brigje
per ty vehten bane flie
kur ti heshteshe prej ligeshtie?
Ti , qi i kalle flaken diellit
e i shestove rrathet e qiellit
Ti , prej eshtensht t't' ngrate Shqiptareve
qi bane deken per dhe t' Pareve
ban sot t'bijne fatosa t'ri
t'cilt nji troe t'kesaj Shqipni
mos t'ia lane Shkjaut n'dore me i ra
krej ne gjak nji here pa e la!
Lum, oj Zana e Velecikut
qi m'ia leshon namet anmikut
qi m'iu uron djelmte e Malsise
qi m'ia kjane hallin e Shqipnise
kesaj Shqipni e cila motit
n'za kah pushka e besa e Zotit
pat kene cmue prej fisesh t'tana
kah bjen dielli e kah merr hana!
Por , sado qi poshte ka ra
sot me sot e rrin tue kja
n'pluhun t'tokes , prej njerzece sha
prap , oj Zane , shkenda e burrnise
nuk a shkimbe n'male t' Shqipnise
qi , mana, edhe n'keto kohe t'reja
ka i 'here ndezet flaka rr'feja
S'kane mbete shkret , jo armet besnike
perse Arbenorja , grue fisnike
ban se ban fatosa t'ri
t'cilt trimerisht per kete Shqipni
e per bese e t 'bardhen Fe
e bajne deken si me le.
A po i sheh ti njata burra
qi kah Brigja neper curra
tue hece naten porsi bisha
jane t'u njitun drejt kah kisha?
Ata jane , po Krenet e Hotit
qi m'u lidhe duen me bese t'Zotit
per me i dalun zot Shqiperise
per me li lanun ndere Malsise.
Po , Cun Mula mbi shpine t'kalit
ua coi lajmin Kreneve te malit
ua coi lajmin n'dere t 'konakut
per me u mbeledhe n'kuvend t ' bajrakut
e si rrokull kjene rreshtue
keshtu xen Cuni me ligj'rue
"Fol tash , Masho , c'po na thue?
Un qe Krenet t'i kam bashkue
t'cilve mundesh me iu besue
pse armet kryq i kemi vu
si na e lane te Paret kanu".
Atehere Mashi xen kadale
"Pa ndigjoni , o trima i' fjale
qi po u thom me bese te Zotit
porsi nipave t'Kastriotit
katerqind e s'di sa vjet
jane qi i bajme Mbretit hysmet
kush ushtri , kush angari
me arme n'dore , me zjarm ne gji
me i kambe mbathe me tjetren zbathe
buken n'strajce e shpi senjurin
dyshek token , jastek gurin
t'mbrame te hika e t' pareve te mbeta
trima n'za cese a xanun jeta
mos me dashtun Krajl as Mbret !
Edhe Mbreti kete hysmet
der' diku na e ka pelqyer
s'na ka lan ai krejt m'u thye
na ka lane lirin jetike
na ka lanun armet besnike
per me ruejten Fe e zakona
per me projte keto malet tona
per me mbajte kanun e t'Pareve
me ruejte erzin e Shqiptareve
na ka cike kishe e xhami
per dintare e kryqali
na ka falun page e t'dheta
kanu n'veti sa t'jete jeta
e na , vec n'e pacim carte
kete kanu , qi na lane t'Paret
se keme shkue jeten n'liri
si ne bjeshke , ashtu ne veri
si me gja , ashtu me bujqsi
tue punue e tue gjallue
tue lute festat trashigue
mort e darsem me kanu
sikur t'Pret na p'n' punu
Por medet e treqind halle!
per keto male e per keto zalle
per keto male e zallet tona
ku si heret si n'e vona
pat kene rritun pika e djalit
pika e djalit , Leke e Hotit
n'za ka' urtia e bujaria
qi zanate e ka Shqiperia
perse a kendue n'Shkoder gazeta
qi njaj Shkjaut sot tungjatjeta!
do t'i bajne keto male t'shkreta.
Po, Moskovi , iu thefte hovi!
e ka da n'Kuvend t'berlines
me ia leshue Knjazit t'Cetines
Hot e Grude , Plave e Gusi
E tash Knjazi i Malit te Zi
ka ngrehe top , ka dynde ushtri
n'keto tri dite me ra n'malsi
thue gja e shkrete ka mbete Malsia
thue pa zot se a ' Shqiptaria..."
Keshtu tha mashi , e Krenet e Hotit
si t'u rake i' rr'fe prej Zotit
n'ato fjale mbeten pa za
me i pase pre , gjak s'kishin ba.
Kishin ndeje me sy perdhe
pa thane kush nji fjale per be.
por prape Mashi xen t'e vona:
"C'thoni , burra? Fe e zakona
bjeshke e verri e kullat tona
a'i mend Knjazit pa luftue
pa pushke t'shtime kem m'ia lshue?"
Pasha Zotin , kjofte levdue
Gjeto Marku xu m'u idhnue
Hot e Grude s'po i shklet Nika
bash me e dit se jesim n'cika
se na ban Knjazi fani
se na djeg me bjeshke e verri.
S'i lame marre Shqiptarise
ku t'jete puna e trimerise
perse mbare Leket e Malsise
shk'a' m ' shtate vjete e shtedhete vjete
dijne me deke po , per dhe t'vet.
Pa m'u ngjeshe per shtat xhubleta
s'i baj Knjazit tungjatjeta
Por t'flase Cuni bajraktari
fjaleve t'tija i rri ma i pari"
Njaj Cun Mula si u mendue
keshtu po xen me ligjrue:
"S'kemi , burra , ma shka t 'presim
armet besnike por t'i ngjesim
hovin Knjazit do t'ia presim
me e dijte se te tane do t'jesim.
Ndoshta pak edhe na jemi
ndoshta edhe fysheke nuk kemi
por ani, pse t'Paret e motit
t'Paret e motit , flake barotit
njata ushtaret e Gjergj Kastriotit
kurr s'i njehshin n'lufte ushtrite
njehen dhente e njehen dhite
por jo trimat me arme le
trimat lidhe me bese e fe
trimi i mire edhe sa here
me i fyshek dahet me ndere.
pra le t'cohet m'kambe djelmeria
Oren cuet pse e ka Shqipnia
me te vete asht perendia.
S'e ngule Knjazi n'Hot bajrakun
s'e rrite m'ne , jo , Karadakun
pasha armet i m'i la baba!
Pa na vjerre kortare mbi kerraba...
T'rrahim bene si t'na ape feja
( kush e thefte ate e vrafte beja)
se qindrojme , eh gjofti rr'feja!
porsi t"paret na pa n'qindrue
t'cilt per t'gjalle s'kane me u harrue".
Keshtu tha Cuni bajraktari
edhe n'gjuj u ngreh ma i pari
bani be ne lot per faqe
per "qitape" e shtate "melaqe"
m'Ore te bjeshkeve e m'krye te femse
e per ement t'Perendise
se pa deke e pa hi n'dhe
me gjith djale e me gjithe re
pa u robite me lope e qe
e pa u djege me stan e shpi
s'i bjen n'dore kurr Malit t'Zi
Ngjite mbas tij atebote u cuene
krenet e Hotit , e u betuene
mbas kanuse s'Leke Dukagjinit
m'qiri t 'Festes e m'Kishe te Shengjinit
e mbi Shen N'kolle e m' Shejt Shna Ndue
m'Kryqet t'Krishtit , kjofte levdue
se pa u shkimbe me trojet t'veta
s'i bajne Knjazit tungjatjeta!
Atehere Cuni rishtas xuni:
"Por tash , burra ndieje i fjale
n'Ure t'Rrzhanices do qite ndo'i djale
me i xane shtegun Karadakut
der'sa t'i epet za bajrakut
Un po i zgjedhi' izet martina
me ua ndie krizmen larg Cetina
e n'Rrazhanice kam me i ngujue
pushken Knjazit me ia fillue
per n'kje ' i mend se i ka ra n'krye
kufijte tone me i shkapercye.
N' Traboine Gjetja le t' dale
Dede Gjo ' Lulit me i cue fjale
qi ta coje ai n'kambe tane fisin
porsa pushken n'Rrzhanice t'ia nisin.
Ju te tjeret Krene , edhe secili
deri neser pa ra dielli
t'ia ape zanin fisit t'vet
qi shk'a Hot e shkon me Mbret
prej shtate vjetesh m' shtatedhete vjet
t'gatoje armet e t'prehe taga' n
n'Velecik ta qese gjane
pse me pase n'Rrzhanice me krise
ka me u dashte n'Rrzhanice me u nise
aty u bafte si e ka thane Zoti
Oret cuet por e ka Hoti.
E ti , Masho , pa shkrepe dielli
n'ate molle Shkodre t'nisesh filli
Hodo Pashes m'iu ban selame
thuej ta coje Miletin n'kambe
me qindrue sot per Dauletin
me indrue sot per Shqipni
tue luftue me Mal te Zi.
E atij mikut , iu ngjate jeta!
thuej ta qese nji shkrole n'gazeta
se per t'gjalle rodi i Shqiptarit
per pa gjak kurre dhene e t'Parit
nuk e leshon , jo pasha Zotin!
s'e korite , jo , Gjergj Kastriotin
Gjergj Kastriotin trim rr'fe
t'shkruejese trima ka nder ne
t'cilt per Atme edhe per fe
e bajne deken si me le
kur t 'jene lidhe me bese e Fe
kur t 'jene lidhe me bese te Zotit
si jane lidhe sot Krenet e Hotit.
Tash po dah' na , nji udhe e mbare!
se kane kendue gjelat e pare
e kane kohe s'keme me u vonue.
S'asht per burre , jo me u hutue
ku per ta te jete gjikue
ja me deke , ja me fitue".
Foli Cuni e u da kuvendi.
Po, Zot , kuje do t'i jese vendi?